Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου 2008

ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ



Με το έργο αυτό ο Ξενοφώντας προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα πώς
μια τόσο ολιγάνθρωπη πόλη αναδείχτηκε μία από τις πιο ονομαστές στην Ελλάδα.
Ο Αθηναίος ιστορικός, εμφανέστατα θαυμαστής του σπαρτιατικού συστήματος διακυβέρνησης της Σπάρτης, στο σύντομο αυτό πολιτικό του δοκίμιο, μας παρουσιάζει όλα τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του "στρατοκρατικού" καθεστώτος, που φαίνεται πως κύριό του μέλημα ήταν η συντήρηση ενός άριστα εκπαιδευμένου στρατού που θα υπεράσπιζε την σπαρτιατική κοινωνία τόσο από τους εσωτερικούς της εχθρούς (τους είλωτες), όσο και από τους εξωτερικούς.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει στην σπαρτιατική αγωγή, την εκπαίδευση των νέων, κοριτσιών και αγοριών κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μάθουν πως το κύριό τους καθήκον είναι το συμφέρον της πατρίδας και όχι το ατομικό ή το οικογενειακό.
Στη Σπάρτη άμιλλα δε σήμαινε επίδειξη πλούτου ή γνώσεων αλλά αυστηρή πειθαρχεία, εργατικότητα, σεβασμός στην εξουσία, η δε χειρότερη προσβολή ήταν να χαρακτηριστεί κάποιος πολίτης δειλός, οπότε σχεδόν εξοστρακιζόταν από την απόλυτα συντεταγμένη αυτή πολιτεία.
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τα κεφάλαια 2-4, όπου περιγράφεται η συστηματική εκπαίδευση των εφήβων ώστε "εις το μήποτε οργήν του μη πείθεσθαι τοις νόμοις κρατήσαι".
Οι Σπαρτιάτες βλέπετε, αντίθετα από τους άλλους αρχαίους Έλληνες, δε σταματούσαν την αγωγή μετά την παιδική ηλικία, κυρίως επειδή γνώριζαν πως κατά την εφηβική ηλικία περισσεύει η "ύβρις" και οι "επιθυμίες των ηδονών" οπότε οι παιδονόμοι επέβαλαν
"πλείστην ασχολίαν" για να μην καταντήσουν οι νέοι εντελώς περιθωριακοί λόγω δειλίας...

Ξενοφώντος Λακεδαιμονιών Πολιτεία. Μετάφραση - σχόλια Γιώργος Ράπτης.
(ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 2008)
2007 Εκδόσεις Ζήτρος ISBN 978-960-19-0037-7

Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2008

ΚΑΙΣΑΡ



Στο βίο αυτό ο Πλούταρχος διηγείται την πολυτάραχη ζωή του πιο περίφημου Ρωμαίου στρατηλάτη, του Καίσαρα, τον οποίο παραλληλίζει βέβαια με τον Αλέξανδρο.
Τον παρακολουθούμε να σκαρφαλώνει σκαλί σκαλί όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας:
ιερέας του Δία (flamen dialis), δήμαρχος (tribunus plebis), ταμίας (quaestor), αρχιερέας ( pontifex maximus), στρατηγός ηγεμών (praetor), τιμητής των ηθών (praefectus morum) και τέλος ύπατος (consul).
Ηγέτης πάντα του "λαϊκού κόμματος" (populares) δε σταμάτησε ποτέ να χαϊδεύει το λαό προσφέροντας αφειδώς από την ίδια του την περιουσία, ψηφίζοντας νόμους για ανακατανομή των δημοσίων γαιών στους άπορους και επιλέγοντας ως περιοχή της κατοικίας του την υποβαθμισμένη Subura, τη συνοικία με τα πορνεία και τη λαϊκή αγορά.
Αφού κατάκτησε όλη την τότε γνωστή οικουμένη, Μικρά Ασία, Γαλατία και Αφρική,
δε δίστασε να διαβεί το Ρουβίκωνα και να εμπλακεί σε εμφυλίους πολέμους, μέχρι την ολοκληρωτική κατατρόπωση των αντιπάλων του (Πομπηίου, Κάτωνα, Σκιπίωνα) και την απόλυτη κυριαρχία του.
Έφτασε στο αξίωμα του δια βίου δικτάτορα (dictator perpetuo), απόλυτος άρχων, κοσμοκράτορας, όμως αυτός "ο της βασιλείας έρως" του στοίχισε τη ζωή.
Την 15 Μαρτίου του 44 π.Χ., αψήφισε τις προειδοποιήσεις για συνωμοσία εναντίον του, και όλα τα "σημεία θαυμαστά και φάσματα" (ουράνια φώτα, κρότους, φλεγόμενους ανθρώπους, δυσοίωνα σημάδια σε θυσίες) και πηγαίνει στη σύγκλητο, προτιμώντας τον
"απροσδόκητον θάνατον".
Εκεί ο πατέρας της πατρίδας (pater patriae) δολοφονείται από ομάδα αντιπάλων του με αρχηγούς τον Κάσσιο & τον Βρούτο.

Στο βίο αυτό βρήκα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες τις αφηγήσεις
α) σύγκρουση με αριστοκρατικούς και τρομοκρατία (παρ. 14-15)
β) πολεμικές σκηνές από τους γαλατικούς πολέμους (παρ. 16-20)
γ) σκηνές πανικού στη Ρώμη κατά τον εμφύλιο πόλεμο (παρ. 34-37)
δ) καταδίωξη του Κάτωνα στη Λιβύη (παρ. 52-54)
ε) τα γεγονότα περί της δολοφονίας του Καίσαρα (παρ. 63-67)



Πλουτάρχου Βίοι Παράλληλοι. Καίσαρ. Εισαγωγή-μετάφραση Γιώργος Α. Ράπτης.
Ειδική έκδοση για την εφημερίδα Το Βήμα, σε δύο τομίδια, 2008.

(αρχική έκδοση, 2005 Εκδόσεις Ζήτρος)

Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2008

god is not Great. How religion poisons everything.



Στο «Ο θεός δεν είναι μεγάλος. Πώς ο θρησκείες δηλητηριάζουν τα πάντα» (προσέξτε το μικρό γράμμα στη λέξη "θεός") ο δημοσιογράφος Christopher Hitchens γράφει ένα βιβλίο για την αθεΐα επικεντρώνοντας την προσοχή του περισσότερο στο πολιτικό σκέλος του προβλήματος. Γι’ αυτόν υπάρχει ένα επιτακτικό δίλημμα που πρέπει να απαντήσουμε: Τι διαλέγουμε; Τον πολιτισμό ή τη θρησκεία; Είναι τελείως απόλυτος στο γεγονός πως πρέπει να υποστηρίξουμε το κοσμικό κράτος απέναντι σε μια ολομέτωπη επίθεση των φανατικών οπαδών της θρησκευτικής ή οποιασδήποτε άλλης μεσσιανικής ιδεολογίας.
Και σ’ αυτό το σημείο, συμπεριλαμβάνει κάθε μαχόμενο θρησκευόμενο οποιασδήποτε θρησκείας, μονοθεϊστικής ή μη.
Οποιοσδήποτε θέλει να παρέμβει στην προσωπική μας ζωή με θέσφατα κάποιας «ουράνιας δικτατορίας» είναι επικίνδυνος.
Στο βιβλίο του βέβαια αναφέρει πάμπολα παραδείγματα εγκλημάτων που κατά καιρούς διαπράχτηκαν από διάφορους φανταμενταλιστές χριστιανούς, μωαμεθανούς, ιουδαίους ή βουδιστές, ακόμη και από καθεστώτα που θεωρούνται συνήθως αντικληρικά (όπως ο ναζισμός ή ο κομμουνισμός) αλλά τα οποία ο Christopher Hitchens θεωρεί ως μία μορφή θρησκείας, δηλαδή ολοκληρωτισμού και βαρβαρότητας.

Στα τελευταία μάλιστα δύο κεφάλαια ολοκληρώνει το λίβελλό του εναντίον κάθε θρησκείας με ένα κάλεσμα για ένα «Νέο Διαφωτισμό» ως κίνημα αντίστασης των απανταχού οπαδών του ρασιοναλισμού ενάντια στην επικίνδυνη λαίλαπα της θεοκρατίας.
Ή αλλιώς με τα λόγια του Gotthold Lessing:
«Η αληθινή αξία του ανθρώπου δεν καθορίζεται από την κατοχή της υποτιθέμενης ή πραγματικής Αλήθειας, αλλά κυρίως είναι η προσπάθεια να φτάσουμε στην αλήθεια...
Αν τυχόν ο θεός κρατούσε στο δεξί του χέρι κρυμμένη όλη την αλήθεια και στο αριστερό μονάχα τη σταθερή και φιλόπονη τάση για Αλήθεια, .... θα διάλεγα ταπεινά το αριστερό χέρι»

Ο Christopher Hitchens είναι ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο άτομο. Πολιτικά ξεκίνησε ως οπαδός των εργατικών στην Αγγλία, αλλά κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ τη δεκαετία του 60 μεταπήδησε στους τροτσκιστές. Το 1989, μετά τη διαταγή του Χομεϊνί για δολοφονία του βλάσφημου συγγραφέα Rushdie (φίλου του Hitchens) αντέδρασε στην χλιαρή αντίδραση της αριστεράς απέναντι στην ακραία αυτή μορφή λογοκρισίας και ξεκίνησε το δικό του πόλεμο εναντίον των φονταμενταλιστών. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να υποστηρίζει τον πόλεμο στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και πλησίασε τις απόψεις του Αμερικάνου "γερακιού" Wolfowitz.
To 2007 έγινε Αμερικάνος πολίτης στα σκαλιά του μνημείου του Thomas Jefferson, ο οποίος μαζί με τους George Orwell και Thomas Paine είναι τα ινδάλματά του.

Christopher Hitchens (2008) god is not Great. How religion poisons everything. New York: Twelve. [Hachette Book Group USA]

Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 2007 και μέσα σε μία εβδομάδα έφτασε στη δεύτερη θέση των πωλήσεων της Amazon μετά το Χάρι Πότερ.

Σύμφωνα με την κριτική του Library Journal, «το βιβλίο είναι ένα προκλητικό, παθιασμένο έργο... που το συστήνουμε χωρίς επιφυλάξεις»


Δείτε επίσης:
ομιλία σχετική με το βιβλίο του συγγραφέα και απαντήσεις του σε ερωτήσεις από το κοινό (διάρκειας μίας ώρας) στον ιστότοπο «Συγγραφείς στη Google»
http://www.youtube.com/watch?v=sD0B-X9LJjs

ολιγόλεπτη συνέντευξη του συγγραφέα στο CBS
http://www.youtube.com/watch?v=0YPmt8TUoX4

βιογραφία του συγγραφέα
http://en.wikipedia.org/wiki/God_is_not_Great

Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2008

THE AUDACITY OF HOPE




Πάει πολύς καιρός από τότε που διάβασα πολιτικό βιβλίο και μάλιστα γραμμένο από ενεργό πολιτικό.
Όσο δε για Αμερικανό πολιτικό, ούτε λόγος να γίνεται.
Τι το ιδιόρρυθμο έχει λοιπόν ο Ομπάμα;
Ας μη γελιόμαστε.
Ο λόγος είναι ότι πρόκειται για μαύρο Αμερικανό, και μάλιστα, κάποιον «σαν κι εμάς», που ξεκίνησε από χαμηλά και κατάφερε δουλεύοντας σκληρά και μαθαίνοντας συνεχώς νέα πράγματα, πηδώντας από το ένα πανεπιστήμιο σε ένα καλύτερο, να φτάσει να διεκδικεί σήμερα την προεδρία των ΗΠΑ!
Αυτή την προσπάθειά του να υπερβεί τον εαυτό του, ή μάλλον τις αντίξοες συνθήκες του κοινωνικού του περίγυρου (παιδί χωρισμένων γονιών, μειονότητα) περιγράφει ο Ομπάμα στο βιβλίο του «Η τόλμη της ελπίδας». Και με αυτό το σύνθημα φαίνεται πως μάλλον θα κερδίσει τις εκλογές. Την πίστη του στο αμερικάνικο όνειρο, ή μάλλον τις σκέψεις του για το πώς η Αμερική θα καταφέρει να ξανακερδίσει το περίφημο αυτό όνειρο.
Σε όλο το βιβλίο αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης πως πρόκειται για έναν πολιτικό με όραμα, ο οποίος ταυτόχρονα μιλά με αφοπλιστική ειλικρείνια ("ναι ταξιδεύω με ιδιωτικό τζετ αφού ο νόμος μου δίνει τη δυνατότητα να το πληρώνω σαν πρώτη θέση" σ. 137) αλλά επίσης βρίσκεται σίγουρα από τη μεριά των προοδευτικών (“liberals” αποκαλούνται στις ΗΠΑ), όπως ξεκάθαρα δηλώνει εξαρχής στον πρόλογό του. (σ. 10): «Είμαι δημοκρατικός, τελικά. Οι ιδέες μου για τα περισσότερα θ΄λεματα ταιριάζουν περισσότερο με τα άρθρα των Τάιμς της Νέας Υόρκης παρά τη Γουόλ Στριτ Τζέρναλ. Νευριάζω με την πολιτική που συστηματικά ευνοεί τους πλούσιους παρά το μέσο Αμερικανό, και επιμένω πως η κυβέρνηση παίζει σπουδαίο ρόλο στο να ανοίγει ευκαιρίες για όλους.. Πιστεύω στην εξέλιξη των ειδών, την επιστημονική έρευνα και την υπερθέρμανση του πλανήτη. Πιστεύω στην ελευθερία του λόγου και βλέπω με δυσπιστία την προσπάθεια της εξουσίας να επιβάλει θρησκευτικές πεποιθήσεις σε όσους τις απαρνιούνται.
Επίσης είμαι φυλακισμένος στις προσωπικές μου καταβολές: Δε γίνεται παρά να βλέπω την Αμερική μέσα από το φακό ενός μαύρου, γεννημένου από γονείς που ανήκουν σε διαφορετικές εθνότητες, και πάντοτε σκέφτομαι τους φανερούς και κρυφούς τρόπους με τους οποίους η εθνοτική ομάδα και η κοινωνική τάξη διαμορφώνει τη ζωή μας...»

Ένα βιβλίο που σίγουρα αξίζει να διαβάσετε για την ωραία του γλώσσα, για να δείτε πώς παίζεται από τα μέσα το παιχνίδι της εξουσίας στην υπερδύναμη, αλλά και ως μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα φιλοσοφική πολιτική βιογραφία. Ο Ομπάμα μας εξομολογείται τα πάντα: τη γνώμη του για την πολιτική, τη θρησκεία, την εξωτερική πολιτική, αλλά και την οικογένεια, και τις διάφορες μειονοτικές εθνότητες.



Barack Obama (2006) The Audacity of Hope: thoughts on reclaiming the American Dream. New York: Crown Publishing Group [A division of Random House]
ISBN 0-307-23769-9

Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2008

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ "ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ"





Την περασμένη εβδομάδα ξαναδιάβασα (στα λεωφορεία κατά τη διαδρομή μου από και προς τη βιβλιοθήκη) το «βίο του Αλεξάνδρου» από τη συλλογή του Πλούταρχου «Βίοι Παράλληλοι».

Ο Πλούταρχος βέβαια δε γράφει μια λεπτομερή ιστορία της εκστρατείας του Αλεξάνδρου. Όπως ο ίδιος δηλώνει στον πρόλογό του το ενδιαφέρον του επικεντρώνεται στο χαρακτήρα του ιστορικού προσώπου, οπότε τον ενδιαφέρουν όχι τόσο πολύ οι λεπτομέρειες μιας σπουδαίας μάχης, αλλά ακόμη και ασήμαντα γεγονότα, κουτσομπολευτικά ανέκδοτα από τη ζωή του ήρωά του, ή ακόμη και διάφορες σχεδόν απίστευτες επιστολές ή δοξασίες. Σαν το ζωγράφο, προσπαθεί να σκιαγραφήσει την προσωπικότητα του Αλέξανδρου (γι’ αυτό και ονόμασε τη συλλογή του «Βίους» και την ξεκίνησε με δύο μεγάλους στρατηλάτες: τον Αλέξανδρο και τον Καίσαρα.)
Στο «Αλεξάνδρου του βασιλέως βίον» διαβάζουμε για όλες τις πτυχές της προσωπικότητας του μεγάλου στρατηλάτη: την φιλοτιμία του, την ιπποτική του συμπεριφορά, τη φιλομάθεια, τη θεϊκή του καταγωγή, τη γενναιοδωρία, τις μεγάλες του αγάπες (οι οποίες φαίνεται πως δεν ήσαν μόνον οι Περσίδες «αλγηδόνες οφθαλμών»), αλλά και για τη σκληρότητά του και το ευέξαπτο του χαρακτήρα του, ιδίως μετά από τις φοβερές «ακρατοποσίες».
Από τη διήγησή του δε λείπουν φυσικά οι πασίγνωστες στιγμές της ζωής του Αλεξάνδρου: η εξημέρωση του Βουκεφάλα, ο εξανδραποδισμός της Θήβας, η μαντεία για το ανίκητο του τολμηρού βασιλιά, ο γόρδιος δεσμός, η ίδρυση της Αλεξάνδρειας, η επίσκεψη του ναού του Άμμωνα, η πυρπόληση των ανακτόρων στα Σούσα, οι Αμαζόνες, η συνάντησή του με τους γυμνοσοφιστές, η παράτολμη επίθεσή στο κάστρο των Μαλλών, ο δολοφονία του Κλείτου, ο θρήνος του για τον Ηφαιστίωνα, και η θανατηφόρα (από δηλητηρίαση;) ασθένειά του.

Μια γοργή, «κινηματογραφική» αφήγηση, που απλά δεν μπορείς να παρατήσεις πριν το τέλος της.



Πλούταρχου Αλέξανδρος.
πρόλογος Κ. Ζήτρος, εισαγωγή, μετάφραση και σχόλια Γιώργος Ράπτης
γενικοί επιμελητές τη; σειράς Πλούταρχος Βίοι Παράλληλοι: Δ. Λυπουρλής, Θ. Μαυρόπουλος & Κ. Ζήτρος
Ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ,
σε δύο τομίδια την 16 & 17 Σεπτεμβρίου 2008
(Πρώτη έκδοση, το 2005, από τις Εκδόσεις Ζήτρος)


Τα αγαπημένα μου βιβλία σχετικά με τον Αλέξανδρο:
Nίκος Καζαντζάκης (1977) Μέγας Αλέξανδρος. Αθήνα¨Εκδόσεις Καζαντζάκη
Α. Α. Πάλλη (1968) (επ.) Η φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου. Αθήνα: Εκδόσεις Γαλαξίας
Mary Renault (1975) The Nature of Alexander. London Penguin
Mary Renault (1984) The Alexander Trilogy. London Penguin

Τα έργα των αρχικών αρχαίων ιστορικών Καλλισθένη, Πτολεμαίου, Αριστόβουλου και Νέαρχου, όπως και οι «εφημερίδες», όπου επιμελώς καταγράφοταν όλες οι λεπτομέρειες της εκστρατείας, έχουν χαθεί.
Έτσι στηριζόμαστε κυρίως στις διασωθείσες ιστορίες πολύ μεταγενέστερων συγγραφέων που γράφουν περίπου τέσσερις αιώνες μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου:
Αρριανού (86 - 146 μ. Χ.) «Ανάβασις Αλεξάνδρου»
Πλούταρχου (46 - 120 μ. Χ.) «Βίοι παράλληλοι. Αλέξανδρος»
Διόδωρου του Σικελιώτου (1ος αιώνας μ. Χ.) «Βιβλιοθήκη ιστορική. Βίβλος επτακαιδεκάτη»
Quintus Curtius Rufus (1ος αιώνας μ. Χ.) “Historiae Alexandri Magni Macedonis”
Marcus Junianus Justinus (2ος αιώνας μ. Χ.) Epitome of the Philippic History of Pompeius Trogus.
http://www.forumromanum.org/literature/justin/english/index.html

βιβλιογραφία για τον Αλέξανδρο
http://1stmuse.com/alex3/bibliography.html

(η φωτογραφία του Αλέξανδρου από την εγκυκλοπαίδεια
Encyclopaedia Britannica 10th Edition (1902)
http://www.1902encyclopedia.com/)

Σάββατο 11 Οκτωβρίου 2008

SELECTED STORIES OF PHILIP K. DICK




Άλλη μία ανθολογία διηγημάτων του κορυφαίου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Philip K. Dick, σε μια καλαίσθητη αμερικάνικη έκδοση με κόκκινο σκληρό ντύμα και γκριζόασπρο κάλυμμα.
Η συλλογή περιέχει τα εξής είκοσι ένα διηγήματα:
Beyond Lies the Wub.
Roog.
Paycheck.
Second Variety.
Imposter.
The King of the Elves.
Adjustment Team.
Foster, You’re Dead.
Upon the Dull Earth.
Autofac.
The Minority Report.
The Days of Perky Pat.
Precious Artifact.
A Game of Unchance.
We Can Remember It for You Wholesale.
Faith of Our Fathers.
The Electric Ant.
A Little Something for Us Temponauts.
The Exit Door Leads In.
Rautavaara’s Case.
I Hope I Shall Arrive Soon.

Η ανθολογία καλύπτει όλη σχεδόν τη συγγραφική περίοδο του συγγραφέα, από το «Beyond Lies the Wub», που γράφτηκε το 1952, μέχρι το «I Hope I Shall Arrive Soon», που γράφτηκε το 1980, δύο μόλις χρόνια πριν από το θάνατό του.

Ξεχώρισα το διήγημα «Το ηλεκτρικό μυρμήγκι» (The Electric Ant).
Σ’ αυτό, ο Γκάρσον Πούουλ, ο κεντρικός του ήρωας, παθαίνει ατύχημα και χάνει το ένα του χέρι. Βρισκόμαστε όμως σε μια εποχή όπου τέτοια φοβερά για μας σήμερα ατυχήματα θεωρούνται υπόθεση ρουτίνας, μιας και η προσθετική ιατρική κάνει θαύματα και όλα επανορθώνονται. Ενώ όμως νοσηλεύεται στο νοσοκομείο μαθαίνει μια τρομερή αλήθεια: δεν είναι ανθρώπινο ον αλλά ένα εξελιγμένο ρομπότ! Ένα από τα μυριάδες ρομπότ τέτοιου τύπου που ονομάζονται «ηλεκτρικά μυρμήγκια»…
Πρόκειται λοιπόν για ένα απλό μηχανικό σκλάβο;
Ο Γκάρσον απομονώνεται από μόνος του στη γκαρσονιέρα του και ερευνά τα πάντα σχετικά με την ύπαρξή του με τη βοήθεια των ανθρώπων - φίλων του (πόσο ανθρώπινοι είναι άραγε;) όσο και του υπολογιστή παροχής πληροφοριών BBBB-307DR.
Το πρώτο που ανακαλύπτει είναι πως δεν είναι προ-προγραμματισμένος, αλλά διαθέτει μέσα του μια διάτρητη ταινία, η οποία είναι ένας παροχέας πραγματικότητας! Όλα τα ερεθίσματα που προσλαμβάνει εκπηγάζουν από αυτήν την ταινία και οποιαδήποτε απόπειρα να παραποιήσει κάτι πάνω της, ή ακόμη χειρότερα να την καταστρέψει, θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα.
Σιγά-σιγά ανακαλύπτει κι άλλα, πιο ανατριχιαστικά. Και προσπαθεί να αντιδράσει με έναν πολύ ανθρώπινο τρόπο: επαναστατώντας.
Ο Φίλιπ Ντικ ασχολείται για μια ακόμη φορά με τα αγωνιώδη ερωτήματα που του είχαν γίνει έμμονη ιδέα:
Τι σημαίνει να είσαι «ανθρώπινος», ποια ακριβώς είναι η «πραγματικότητα» και τι σημαίνει να αποδεχτούμε όλη αυτή την (προκαθορισμένη από κάποιο κυρίαρχο ον) κατάσταση, και αν όχι, για ποιο λόγο;
Τα ίδια ακριβώς αναρωτιέται και ο ήρωας του διηγήματος στις σελίδες 387-8:
«Θέλω να παρέμβω στην ταινία της πραγματικότητας. Και αν παρέμβω, για ποιο λόγο; Διότι, αν την ελέγξω, ελέγχω την ίδια την πραγματικότητα. Τουλάχιστον σε όποιο βαθμό με αφορά προσωπικά. Την υποκειμενική μου πραγματικότητα....τη μοναδική που υπάρχει. Η αντικειμενική πραγματικότητα είναι ένα επίπλαστο κατασκεύασμα, που σχετίζεται με την υποθετική παγκοσμιοποίηση μιας πληθώρας υποκειμενικών πραγματικοτήτων.»
Ο αναγνώστης όμως θα ανακαλύψει πως οι προσωπικές επιλογές κάθε ιστορικού υποκειμένου (ακόμη κι ενός ρομπότ όπως ο Γκάρσον Πούουλ) τελικά έχουν επιπτώσεις και στην πραγματικότητα των άλλων. Γιατί όλα είναι αλληλένδετα.


Dick, P. (2002) Selected Stories of Philip K. Dick. New York: Pantheon Books
[a division of Random House]
επιμελητής της έκδοσης είναι ο Jonathan Lethem
ISBN 0-375-42151-3
σελ. 476
τιμή στις ΗΠΑ 28,00 $
{DDC21 813.54}

Σάββατο 4 Οκτωβρίου 2008

Everything's eventual




Ο υπερεπιτυχημένος (über best-selling) Αμερικανός συγγραφέας Stephen King έχει γράψει εκτός από δεκάδες μυθιστορήματα και αρκετά διηγήματα. Μάλιστα τα πρώτα του χρήματα ως συγγραφέας τα έβγαλε δημοσιεύοντας τέτοιες σύντομες ιστορίες σε διάφορα περιοδικά.
Το βιβλίο που βλέπετε στη φωτογραφία είναι μια συλλογή εξαιρετικών διηγημάτων του που κυκλοφόρησαν την τελευταία δεκαετία του εικοστού αιώνα:
Autopsy Room Four (1997)
The Man in the Black Suit (1994)
All That You Love Will Be Carried Away (2001)
The Death of Jack Hamilton (2001)
In the Deathroom (1999)
The Little Sisters of Eluria (1998)
Everything's Eventual (1997)
L. T.'s Theory of Pets (1997)
The Road Virus Heads North (1999)
Lunch at the Gotham Café (1995)
That Feeling, You Can Only Say What It Is in French (1998)
1408 (1999)
Riding the Bullet (2000)
Luckey Quarter (1995)

Σε κάθε διήγημα, ο συγγραφέας παραθέτει και μερικά ανεκδοτολογικού χαρακτήρα κουτσομπολιά που αφορούν το πώς εμπνεύστηκε να γράψει αυτές τις ιστορίες που θα τα βρείτε αρκετά ενδιαφέροντα γιατί είναι τόσο ειλικρινή, σχεδόν νομίζεις πως μας εξομολογείται.
Όσο για τα διηγήματα αυτά καθ’ εαυτά, είναι το ένα καλύτερο από το άλλο.
Ο πολυγραφότατος συγγραφέας με την αστείρευτη φαντασία βασίζεται στη γνωστή του αλάθητη συνταγή που έχει κάνει κάθε του έργο απίστευτη εκδοτική επιτυχία:
οι χειρότεροι φόβοι (που όλοι κρύβουμε μέσα μας) γίνονται πραγματικότητα με την παρέμβαση φανταστικών υπερβατικών δυνάμεων, που όμως μας παρουσιάζονται με τόσο πειστικό τρόπο που άθελά μας μπαίνουμε στον κόσμο που ο συγγραφέας δημιουργεί με τις ιστορίες τους και αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε πως ...ίσως εμείς είμαστε οι κύριοι ήρωες.

Ξεκινάει με την «Αίθουσα Αυτοψίας Νο 4», την αρχετυπική ιστορία τρόμου, όπου ο ήρωας ξυπνάει από λήθαργο και αντιλαμβάνεται πως τον μεταφέρουν με φορείο για αυτοψία επειδή οι γιατροί νόμισαν πως είναι ήδη νεκρός. Στη διαδρομή, ο ήρωας προσπαθεί μάταια να επικοινωνήσει με τους νοσοκόμους αλλά αντιλαμβάνεται ότι είναι απελπιστικά ανήμπορος να αντιδράσει, συνεχίζει όμως την προσπάθεια καθώς τα δευτερόλεπτα κυλούν και τα νεύρα του αναγνώστη τεντώνουν επικίνδυνα.

Η προτελευταία ιστορία της συλλογής είναι, ποια άλλη; η συγκλονιστική νουβέλα «Καβάλα στη σφαίρα». Ο ήρωας, ο φτωχός φοιτητής Άλαν Πάρκερ, μαθαίνει από ένα τηλεφώνημα πως η μητέρα του έπαθε εγκεφαλικό και νοσηλεύεται στο νοσοκομείο. Δεν έχει κυριολεκτικά μία, και αναγκάζεται να ταξιδέψει με οτοστόπ, όπου ο τελευταίος οδηγός που σταματάει να τον πάρει πριν τον προορισμό του του θέτει το δυσκολότερο δίλημμα της ζωής του. Να διαλέξει αν θα πεθάνει αυτός ή η μάνα του. Δεν μπορεί να αρνηθεί, διότι ο οδηγός φαίνεται πως έχει υπερφυσικές ικανότητες (ή μήπως είναι και ζόμπι;), μάλιστα αν αρνηθεί την επιλογή, τότε θα πεθάνουν και ο ίδιος ΚΑΙ η μάνα του. Όσο περνάει η ώρα καταλαβαίνει πως δεν υπάρχει διέξοδος και επιτέλους αποφασίζει να πάρει την απόφασή του...
Μια τραγική, βαθιά ανθρώπινη ιστορία για τους οικογενειακούς δεσμούς και ιδιαίτερα για τη σχέση με τη μητέρα μας, κυρίως όταν (όπως ο Άλαν Πάρκερ) νοιώθουμε πως της χρωστάμε τόσα πολλά.
Η νουβέλα «Καβάλα στη σφαίρα» δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 2000 σε ηλεκτρονική μόνο μορφή στο διαδίκτυο, μάλιστα την πρώτη εβδομάδα διετίθετο δωρεάν, με αποτέλεσμα να δοκιμάσουν τόσο πολλοί επισκέπτες τον ιστότοπο που τα πάντα μπλοκάρησαν.


Stephen King (2002) Everything's Eventual. 14 Dark Tales. London: Hodder and Stoughton
ISBN 0-340-77074-0
τιμή 12,80 ευρώ σελίδες 538

Στα ελληνικά κυκλοφόρησε με τίτλο Όλα Είναι Δυνατά, το 2003, από την Bell / Χάρλενικ Ελλάς
Μετάφραση : Μιχάλης Μακρόπουλος
τιμή 7,50 ευρώ σελίδες 600
ISBN: 960-450-745-1
(Σωστότερα βέβαια θα ήταν ο τίτλος να είχε μεταφραστεί "Όλα είναι ενδεχόμενα".)

άλλα βιβλία του Stephen King από την Bell / Χάρλενικ Ελλάς
http://www.bell.gr/writerInfo.asp?ID=1

πλήρης βιβλιογραφία του Stephen King στα ελληνικά
http://www.peri-grafis.com/ergo.php?id=560

Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου 2008

Sharp Objects





«Το να πω ότι πρόκειται για καταπληκτικό πρωτόλειο μυθιστόρημα είναι πράγματι λίγο. Είναι μια ανελέητα τρομακτική οικογενειακή ιστορία. Έπιασα τον εαυτό μου να τρέμει από φόβο στις τριάντα τελευταίες σελίδες, αλλά ήταν αδύνατο να σταματήσω να τις γυρνάω. Μετά, αφού έκλεισα τα φώτα, η ιστορία παρέμεινε στο μυαλό μου σαν ένα φίδι διπλωμένο μέσα σε μια σπηλιά που έβγαζε το ανατριχιαστικό του σφύριγμα.»

Αυτά έγραψε ως κριτική του βιβλίου ο Stephen King. Δε γινόταν φυσικά να μην το αγοράσω μόλις το ψάρεψα σε μια βόλτα στον Παπασωτηρίου.

Η Gillian Flynn, κριτικός τηλεόρασης στο περιοδικό Entertainment Weekly, έχει για ηρωίδα (την Καμίλ Πρίικερ) μια αστυνομική συντάκτρια σε μια δεύτερης κατηγορίας εφημερίδα του Σικάγου, η οποία στέλνεται από το αφεντικό της να γράψει ρεπορτάζ για δύο δολοφονίες μικρών κοριτσιών στην κωμόπολη Wind Gap στο Μιζούρι. Δεν πρόκειται για σεξουαλικό έγκλημα. Το κορίτσια κακοποιήθηκαν με αλλόκοτο τρόπο. Τους αφαιρέθηκαν όλα τα δόντια, μετά το στραγγαλισμό τους. Ο δολοφόνος ήθελε να τις τιμωρήσει για κάτι.
Η Καμίλ φτάνει στη γενέτειρά της και προσπαθεί να βγάλει άκρη ρωτώντας αστυνομικούς, και κατοίκους της περιοχής. Ταυτόχρονα ξανασκέφτεται τη ζωή της στην Wind Gap πριν να φύγει για το Σικάγο, τις φίλες της, τους παλιούς της γκόμενους, αλλά κυρίως τη δική της ζάπλουτη οικογένεια και ιδιαίτερα τις σχέσεις της με τη μητέρα της. Όσο ερευνά την υπόθεση και την προσωπική της ζωή αρχίζει να ανακαλύπτει πολλά φοβερά μυστικά που όλοι τριγύρω της θέλουν να μείνουν θαμμένα. Θα αντέξει άραγε μέχρι τέλος να φτάσει στην αλήθεια που κρύβεται πριν από τους φόνους; Μήπως η απόγνωσή της θα τη σπρώξουν να αρχίσει πάλι να χαράσσει το ίδιο της το σώμα με αιχμηρά αντικείμενα όπως όταν ήταν έφηβος;

Το μυθιστόρημα μοιάζει με αστυνομικό, αλλά είναι μάλλον περισσότερο κοινωνικό, μια ακτινογραφία της ζωής σε μια μικρή επαρχιακή πόλη του αμερικάνικου νότου, με πρωταγωνιστές κυρίως τις γυναίκες στους διάφορους ρόλους που αναγκάζονται να παίξουν: προκλητικά ή ντροπαλά κοριτσόπουλα, αγχωμένες εργαζόμενες, φεμινίστριες, «τρελαμένες» μητέρες... Με τη ματιά όμως μιας γυναίκας συγγραφέως.

Στην έκδοση που διάβασα, για πρώτη φορά είδα σε μη σχολική έκδοση μυθιστορήματος, σημειώσεις για τον αναγνώστη (σ. 324-328) όπου εκτός την περίληψη του έργου, λίγες πληροφορίες για τη συγγραφέα και συστάσεις για περαιτέρω διάβασμα, υπήρχαν επίσης αποσπάσματα από το μυθιστόρημα με ερωτήσεις για συζήτηση.
Το βρήκα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ιδέα για ένα τέτοιο «αστυνομικό» που σε βάζει σε τόσες πολλές σκέψεις.

Το διάβασα στην αγγλική του έκδοση
Gillian Flynn (2007) Sharp Objects. London: Phoenix (Orion Books)
τιμή €11,00 (6,99 λίρες)


Πρώτη έκδοση στην Αμερική, από την
Three Rivers Press
ISBN: 978-0-307-34155-6
τιμή: $18.00

Το βιβλίο κυκλοφορεί πλέον και στα ελληνικά:
ΤΖΙΛΙΑΝ ΦΛΙΝ ΑΙΧΜΗΡΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ
εκδόσεις Μεταίχμιο
μετάφραση. Γωγώ Αρβανίτη σελ.369, €22

(Η φωτογραφία της συγγραφέως από την ιστοσελίδα
http://www.booklounge.ca/
για ανθρώπους που αγαπούν τα βιβλία,
ο επισκέπτης της μπορεί να διαβάσει τις πρώτες 40 σελίδες πολλών νέων εκδόσεων αμερικάνικων βιβλίων δωρεάν)

Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου 2008

A people's history of the United States




«... να προσπαθήσω να δημιουργήσω ένα νέο είδος ιστορίας. Μ’ αυτό εννοώ μια διαφορετική ιστορία από αυτή που έμαθα στο πανεπιστήμιο και κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών μου σπουδών, διαφορετική από την ιστορία που είδα στα βιβλία ιστορίας που δίνουμε στους μαθητές μας σ’ ολόκληρη τη χώρα.
... η πολιτική μου τοποθέτηση αναμφισβήτητα διαμορφώθηκε νωρίτερα, όταν μεγάλωνα σε μια οικογένεια μεταναστών εργατικής τάξης στη Νέα Υόρκη, όταν δούλευα ως εργάτης σε ναυπηγείο...
...Όταν έφτασε ο καιρός που δίδασκα και έγραφα, δεν είχα την παραμικρή αυταπάτη σχετικά με την «αντικειμενικότητα», αν αυτό σήμαινε πως έπρεπε να αποφύγω να έχω άποψη. Ήξερα πως κάθε ιστορικός (ή δημοσιογράφος , ή απλός αφηγητής ιστοριών) είναι αναγκασμένος να διαλέξει, από έναν απεριόριστο αριθμό γεγονότων, ποια να παρουσιάσει και ποια να παραλείψει....
... τα ταξικά συμφέροντα πάντοτε συγκαλύπτονται πίσω από το πέπλο που ονομάζεται «εθνικό συμφέρον»...
... γιατί να μην πω την ιστορία των πολέμων όχι από τη ματιά των στρατηγών και των διπλωματών αλλά από τη ματιά των απλών φαντάρων, των γονιών που μαθαίνουν το θάνατο του γιου τους στη μάχη, ή ακόμη και την άποψη του «εχθρού»;

Αυτά αναφέρει ο Howard Zinn στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου του, σε ένα επίλογο όπου εξηγεί γιατί έγραψε αυτή την ιστορία, όχι της πατρίδας του αλλά του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών.

Καταλαβαίνετε λοιπόν πως αν διαβάσετε αυτό το βιβλίο θα εκπλαγείτε από το πόσο διαφορετικά θα σας φανούν πασίγνωστα ιστορικά γεγονότα όπως οι ανακαλύψεις του Κολόμβου, η Αμερικάνικη Επανάσταση, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Πόλεμος της Κορέας, ο Πόλεμος του Βιετνάμ, ή ακόμη και η προεδρεία του Μπίλ Κλίντον. Πολλά από αυτά θα τα δείτε με τελείως διαφορετικού τίτλους, που αντανακλούν τη στάση του μεγάλου Αμερικανού ιστορικού όσον αφορά στη συγγραφή ενός βιβλίου ιστορίας.
Έτσι, στο κεφάλαιο 18, π.χ. , "Η αδύνατη νίκη: Βιετνάμ", διαβάζουμε από την αρχή το αυτονόητο που συχνά αποκρύπτεται:
«Από το 1964 έως το 1972, το πλουσιότερο και ισχυρότερο έθνος στην ιστορία της ανθρωπότητας κατέβαλε κάθε προσπάθεια, με εξαίρεση τη χρήση πυρηνικών όπλων, να νικήσει ένα εθνικιστικό επαναστατικό κίνημα σε μια μικροσκοπική, αγροτική χώρα και απέτυχε.»
Στη συνέχεια μαθαίνουμε για τους ανελέητους βομβαρδισμούς, το τεράστιο μέγεθος της αμερικάνικης στρατιωτικής παρέμβασης, τους κρυφούς πολέμους στην Καμπότζη και Λάος, αλλά και το τεράστιο αντιπολεμικό κίνημα μέσα στις ΗΠΑ που έφτασε μέχρι στην άρνηση στράτευσης, τις καταλήψεις σχολών, τη μετανάστευση νέων που δεν ήθελαν να στρατευτούν μέχρι και τη λιποταξία φαντάρων και αξιωματικών!

Και όλα αυτά με άπειρες παραπομπές σε πλήθος διαφορετικών ιστορικών πηγών: αρχεία, ρεπορτάζ εφημερίδων, ιστορικά βιβλία ή και συνεντεύξεις των πρωταγωνιστών.

Μια συγκλονιστική ιστορία του λαού των ΗΠΑ από το 1492 μέχρι τις μέρες μας, που απλά δε θα χορταίνετε να διαβάζετε ξανά και ξανά!


Howard Zinn (2005) A people’s history of the United States. New York: Harper Perennial (Modern Classics)
ISBN-10 0-06-083865-5
ISBN-13 978-0-06-083865-2
σ 729 τιμή 19,24 ευρώ

Το βιβλίο κυκλοφορεί πλέον και στα ελληνικά:
Howard Zinn Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών
ΕΚΔΟΣΕΙΣ: Αιώρα - 2008
ISBN: 960-7872-49-5
Σελίδες: 779 Τιμή εκδότη: 43,00€

Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου 2008

Έγκλημα στα παρασκήνια





Όταν η πρωταγωνίστρια του «Εθνικού», Ρόζα Βαργή, βρίσκεται δολοφονημένη στο καμαρίνι της, ο αστυνόμος Μπέκας έχει μπροστά του πολλούς υπόπτους (αφού η δολοφονηθείσα παραείχε πολλούς εχθρούς) και μια νεαρή ηθοποιό... που παραδέχεται πως αυτή ήταν η δολοφόνος.
Στη σκοτεινή αυτή υπόθεση μπλέκονται βιομήχανοι, άνθρωποι του θεάτρου, αλλά και δοσίλογοι από την εποχή της Κατοχής.
Μια δεύτερη δολοφονία, και μάλιστα αστυνομικού, εξαγριώνει τον Μπέκα και τον αναγκάζει να κινηθεί όσο μπορεί πιο γρήγορα.
Και φυσικά, όπως γίνεται στα καλά αστυνομικά, ο δολοφόνος δεν είναι αυτός που όλοι υποπτευόμαστε διαβάζοντας το μυθιστόρημα.



Γιάννης Μαρής (2008) Έγκλημα στα παρασκήνια.
ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ της 19/8/2008
σ. 207
ISBN 978-960-469-158-6

Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2008

Τα κορίτσια του ροζαρίου




Ο Κέβιν Μπερν, παλιά καραβάνα στο τμήμα ανθρωποκτονιών της Φιλαδέλφειας, έχει επιλύσει σχεδόν όλους τους φόνους που του ανατέθηκαν κατά τη διάρκειας της μακράς του θητείας στο αστυνομικό σώμα. Οι επιτυχίες του αυτές όμως είναι το μόνο θετικό στη ζωή του. Αλκοολικός, χρήστης ουσιών, βίαιος, χωρισμένος βέβαια από τη γυναίκα του, έχει περιορίσει τα ενδιαφέροντά του αποκλειστικά στη δουλειά του.
Η τελευταία υπόθεση πάντως είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Ένας ανισόρροπος δολοφόνος σκοτώνει έφηβες κοπέλες, όλες μαθήτριες καθολικών σχολείων της πόλης, τις οποίες παρατάει νεκρές, γονατιστές, με τα χέρια δεμένα με μεταλλικό μπουλόνι σε στάση προσευχής. Δεν πρόκειται για σεξουαλικά εγκλήματα. Ο κατά συρροή δολοφόνος είναι ξεκάθαρα ένας ψυχωσικός φανατικός θρησκόληπτος.
Επί πλέον, ο Μπερν πρέπει να βοηθήσει και την καινούρια συνάδελφό του, Τζέσικα Μπαλζάνο, στην πρώτη της αποστολή στο αξιοζήλευτο για κάθε αστυνομικό τμήμα ανθρωποκτονιών, και να τη μυήσει στις τεχνικές που θα τους οδηγήσουν στη γρήγορη διαλεύκανση. Γιατί ο δολοφόνος δεν περιμένει. Και τα αθώα νεαρά του θύματα αυξάνονται συνεχώς...

Ο Μοντανάρι καταφέρνει να ξετυλίξει μια ιστορία που διαθέτει όλα τα στοιχεία ενός εξαιρετικού αστυνομικού: έξυπνους αστυνομικούς που παρατηρούν και την τελευταία λεπτομέρεια, δολοφόνο που δεν αφήνει σχεδόν κανένα ίχνος, και πολλούς υπόπτους που φαίνονται από πολλές ενδείξεις πως αυτοί θα πρέπει να διέπραξαν τα εγκλήματα. Βέβαια, το δολοφόνο δεν πρόκειται να τν ανακαλύψετε, αν δε διαβάσετε το βιβλίο μέχρι το τέλος.

Ο συγγραφέας φαίνεται πως μελέτησε σε βάθος τον τρόπο που εργάζονται οι επαγγελματίες αστυνομικοί, ιατροδικαστές και όλοι όσοι εμπλέκονται σε υποθέσεις ανθρωποκτονιών. Αυτό είναι ένα μεγάλο ατού του μυθιστορήματος γιατί αυξάνει κατακόρυφα το ενδιαφέρον του αναγνώστη με τις μύριες όσες λεπτομέρειες που αναφέρει.
Ενδιαφέρον επίσης είναι ο τρόπος που παρουσιάζει τους αστυνομικούς, με πολλές ανθρώπινες ανησυχίες, φόβους, ελπίδες και βάσανα. Χαρακτηριστικά, δείτε το κεφάλαιο 57, όπου περιγράφει την κηδεία του Τζίμι Πιούριφαϊ, του παλιόφιλου του Μπερν που ξεψύχησε στο νοσοκομείο.


Richard Montanari (2006) Τα κορίτσια του ροζαρίου. Αθήνα: Bell Best Seller (τεύχος 871) Χάρλεκιν Ελλάς Εκδοτική
Μετάφραση Σαμάνθας Κωνσταντέα
σ. 460
ISBN 960-450-871-7

Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα αγγλικά το 2005 από την Ballantine Books, θυγατρική της Random House.

Προσωπική ιστοσελίδα του συγγραφέα:
http://www.richardmontanari.com/

[Η ελληνική μετάφραση είναι αρκετά καλή και κυλάει στρωτά κατά την ανάγνωση, παρά τα λίγα γραμματικά λάθη και τις περισσότερες περιπτώσεις Greenglish που παρατήρησα. Μερικές από αυτές, πρόκειται για κατά λέξη μετάφραση αγγλικών ιδιωματισμών, που δυσκολεύουν αναπόφευκτα την κατανόηση του κειμένου.
Π.χ. σ. 146 «πεταλούδες στο στομάχι», σ. 145 «λιτανεία της φρίκης», σ. 147 «Ιρλανδέζικη γρατζουνιά», σ. 183 «παρά τη ρητορική που επέμενε πως...».
Η Χάρλεκιν διαθέτει και επιμελητή και διορθωτές, οι οποίοι θα έπρεπε να είχαν παρατηρήσει τις μικρές αυτές ατέλειες.]

Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου 2008

Το παιχνίδι της τυφλόμυγας




Όταν η Λόις Ρεντλ παρατάει τη βαρετή θέση της υπαλλήλου σε δικηγορικό γραφείο για την αξιοζήλευτη θέση της γραμματέως της κόμισσας Μόρον δε γνωρίζει πως το ανοδικό αυτό βήμα στην καριέρα της κρύβει θανάσιμους κινδύνους.
Από το πρώτο βράδυ κιόλας κινδυνεύει να σκοτωθεί με ένα ανεξήγητο τρόπο. Καταρρέει το μπαλκόνι μόλις βγει να απολαύσει τη θέα.
Ευτυχώς για αυτήν υπάρχει ένας φύλακας άγγελος, ο μυστικός αστυνομικός Μάικλ Ντορν που τη βοηθάει να λύσει τα μυστήρια που έχουν σχέση με την καταγωγή της και όσους επωφελούνται από την απόκρυψή της.


Edgar Wallace (2008) Το παιχνίδι της τυφλόμυγας.
ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ της Κυριακής 24/8/2008
ISBN 978-960-469-152-4
Το βιβλίο είχε εκδοθεί στα ελληνικά, σε μετάφραση της Τούλας Λουκάτου, από τις εκδόσεις Λυχνάρι το 1987.
Πρώτη έκδοση στα αγγλικά το 1925, με τίτλο The strange countess.
Tο αστυνομικό αυτό μυθιστόρημα (ένα από τα 175 που έγραψε ο πολυγραφότατος Richard Horatio Edgar Wallace, 1875-1932) γυρίστηκε ταινία από την Rialto Film το 1961, με τίτλο Die seltsame Gräfin σε σκηνοθεσία του Josef von Báky

Λεπτομέρειες για την ταινία στην ιστοσελίδα
http://www.imdb.com/title/tt0055429/

Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου 2008

Αυστηρώς προσωπικό




Μια τρελοπαρέα πλουσιόπαιδων γλεντοκοπά όλο το βράδυ και μετά καταλήγει στη γκαρσονιέρα ενός απ’ αυτούς. Η συζήτηση έρχεται στη δύναμη που έχει το χρήμα, και τότε ο ιδιοκτήτης της τους προκαλεί σε στοίχημα πως μπορεί να τους το αποδείξει. Θα στείλει γράμμα σε πέντε τελείως διαφορετικής κοινωνικής τάξης άτομα και θα τους καλέσει να συγκεντρωθούν σε κάποιο σημείο στην Αττική.... για να εισπράξουν δήθεν δέκα εκατομμύρια. Είναι σίγουρος πως όλοι τους θα τσιμπήσουν το δόλωμα, παρ’ ότι δεν περιμένουν από πουθενά ένα τόσο τεράστιο ποσό.
Όμως στο σημείο της συνάντησης, όπου όντως καταφθάνουν τα πέντε αυτά άτομα, αντί για τα χρήματα αντικρίζουν ένα πτώμα! Και δυστυχώς μετά από λίγες ημέρες ακολουθεί και δεύτερη δολοφονία.
Το αστυνομικό αφήγημα φέρει τον τίτλο «Αυστηρώς προσωπικό», αλλά όταν το τελειώσετε, θα συμφωνήσετε πως θα του ταίριαζε καλύτερα ο τίτλος «Το έξυπνο πουλί από τη μύτη πιάνεται»...


Γιάννης Μαρής (2008) Αυστηρώς προσωπικό.
Ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ της 21/8/2008

σ. 168
ISBN 978-960-469-158-6


η βιογραφία του Γιάννη Μαρή στην ιστοσελίδα
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B9%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%AE%CF%82

Οι «ιστορίες του αστυνόμου Μπέκα», η τηλεοπτική σειρά που είναι βασισμένη στις αστυνομικές ιστορίες του Γιάννη Μαρή, με τους Ιεροκλή Μιχαηλίδη, Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη & Πηνελόπη Αναστασοπούλου στην ιστοσελίδα
http://hellas-movies.com/seires/mpekas.html

Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου 2008

Η Μαρία των Μογγόλων




«Εγώ είμαι η Μαριάννα Κορομηλά, δευτερότοκο παιδί του Αθηναίου δημοσιογράφου Λάμπρου Κορομηλά…». «Εκείνη είναι η Μαρία Κομνηνή Παλαιολογίνα Διπλοβατάτζινα, κόρη του στρατηγού και μετέπειτα αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου...».

Αν αγοράσετε τη «Μαρία των Μογγόλων» περιμένοντας να διαβάσετε ιστορικό μυθιστόρημα, ξεχάστε το. Η Μαριάννα Κορομηλά απλώς παίρνει αφορμή από τη βυζαντινή πριγκίπισσα για να γράψει τη δική της βιογραφία, τα ταξίδια της στην Ανατολή, τα αγαπημένα της βιβλία και τις σπουδές της.
Όσο για την Κομνηνή, και τη βυζαντινή ιστορία, η συγγραφέας υποπίπτει τελικά στα σφάλματα που η ίδια λέει πως θα ήθελε να αποφύγει: την προέκταση υποκειμενικών απόψεων και βιωμάτων, τις αυθαίρετες συσχετίσεις, τα ατεκμηρίωτα κοινωνιολογικά συμπεράσματα και τις εξιδανικευμένες εικόνες για πριγκίπισσες, αυτοκράτορες και μουσουλμάνους χατμάνους.
Αλλά πάλι, είπαμε το βιβλίο δεν είναι ιστορία. Διαβάζεται πολύ εύκολα και είναι ενδιαφέρον ως μια απόπειρα αυτοβιογραφίας.

Το βιβλίο έγινε best seller, και στην τέταρτη ανατύπωση του, το Μάη του 2008 (η πρώτη έγινε το Φεβρουάριο 2008) είχε φτάσει στη 12η χιλιάδα.

Μαριάννα Κορομηλά (2008) Η Μαρία των Μογγόλων. Αθήνα: Πατάκης.
Το έβδομο βιβλίο στη σειρά «Η κουζίνα του ιστορικού, που επιμελείται ο Μισέλ Φάις.


Tο βιβλίο,

Georgii Pachymeris
De Michaele et Andronico Palæologis libri tredecim
Bonnae Impensis Ed. Weberis 1835
Των George Pachymeres, Immanuel Bekker, Pierre Poussines
Εκδόθηκε από Weber, 1835
Item notes: v.36 (v.1)
Πρωτότυπο από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια
Ψηφιοποιήθηκε από την Google στις 29 Ιαν. 2007

στο οποίο βασίζει η Κορομηλά, μερικές από τις πληροφορίες της περί της Μαρίας των Μογγόλων
μπορείτε να το διαβάσετε :

http://books.google.gr/books?hl=el&id=8QcbAAAAIAAJ&dq=georgii+pachymeris&printsec=frontcover&source=web&ots=tWJKkTdptr&sig=5pM-pG109rm5UWIdZpZaCyoI_Jw&sa=X&oi=book_result&resnum=1&ct=result#PPP7,M1

Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου 2008

Second Variety




Ομολογουμένως ήταν μια εμπειρία να διαβάζω ένα δυο διηγήματα του Philip K. Dick κάθε βράδυ στις διακοπές. Επειδή τριγύρω δεν υπήρχαν άλλα σπίτια, ακουγόταν μόνο κάποιο αυτοκίνητο που περνούσε αραιά και που, ή οι περίεργοι ήχοι της νύχτας στην εξοχή, μια γάτα που νιαούριζε, κάποιο κοκόρι, ή ακόμη και οι νυχτερίδες που κυνηγούσαν ποντίκια. Αν προσθέσεις και τα διάφορα έντομα που τα τραβούσε το φως της λάμπας μου στο μπαλκόνι, η ατμόσφαιρα ήταν ότι έπρεπε για επιστημονική φαντασία και δη τύπου δυστοπίας όπως μόνον ο Φίλιπ Ντικ μπορεί να δημιουργήσει.

Στη συλλογή που διάβασα, το τελευταίο διήγημα ήταν η «Δεύτερη Ποικιλία» που είχε εκδοθεί για πρώτη φορά το 1953 στο περιοδικό Space Science Fiction. Πρόκειται για το διήγημα που ενέπνευσε το σκηνοθέτη Christian Duguay να γυρίσει την ταινία Screamers το 1995. Αρκετά διαφορετική από το πραγματικό διήγημα, αλλά εδώ ας περιοριστώ καλύτερα στο διήγημα.

Στη «Δεύτερη Ποικιλία», η γη έχει σχεδόν ολοκληρωτικά καταστραφεί μετά από ένα ολέθριο παγκόσμιο πόλεμο μεταξύ των Ηνωμένων Εθνών (που έχασαν) και της Ρωσίας (που νίκησε). Τα Ηνωμένα Έθνη αναγκάζονται να αποικήσουν τη σελήνη, όπου εγκαθιστούν το στρατηγείο τους, ενώ οι κυρίαρχοι της γης Ρώσοι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τον νέο κίνδυνο. Πρόκειται για το νέο όπλο των Ηνωμένων Εθνών, τα «αρπακτικά νύχια», εξελιγμένα δολοφονικά ρομπότ που τους εξοντώνουν συστηματικά.
Ποιος τελικά είναι ο νικητής και ποιος ο ηττημένος σ’ αυτή την ιστορική εξέλιξη; Τώρα μάλιστα που τα αυτο-αναπαραγωμένα ρομπότ θέλουν να κυριαρχήσουν τα ίδια και όχι απλώς να εξοντώνουν Ρώσους;
Ο Ντικ πάντως αφήνει μια αμυδρή ακτίνα ελπίδας να τρεμοφέξει στην τελευταία παράγραφο του διηγήματος.



Το διήγημα περιέχεται στο βιβλίο
Dick, P. (1987) The Philip K. Dick Reader. New York: Citadel Press.
που περιέχει τα εξής διηγήματα:
"Fair Game" 1959
"The Hanging Stranger" 1953
"The Eyes Have It" 1953
"The Golden Man" 1954
"The Turning Wheel" 1954
"The Last of the Masters" 1954
"The Father-thing" 1954
"Strange Eden" 1954
"Tony and the Beetles" 1954
"Null-O" 1958
"To Serve the Master" 1956
"Exhibit Piece" 1954
"The Crawlers" 1954
"Sales Pitch" 1954
"Shell Game" 1954
"Upon the Dull Earth" 1954
"Foster, You're Dead!" 1955
"Pay for the Printer" 1956
"War Veteran" 1955
"The Chromium Fence" 1955
"We Can Remember It for You Wholesale" 1966
"The Minority Report" 1956
Paycheck 1953
"Second Variety" 1953

Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2008

Αυτόπτης μάρτυς



Ο διάσημος δημοσιογράφος Μακρής μαθαίνει, με την άφιξή του στην Ελλάδα, πως ο προστατευόμενός του «μαθητής» στη δημοσιογραφία αυτοκτόνησε προ ημερών στη Θεσσαλονίκη. Τρεις αυτόπτες μάρτυρες τον είδαν να πέφτει από ένα γκρεμό και να πνίγεται στη θάλασσα. Έτσι η υπόθεση έχει κλείσει για την αστυνομία, όχι όμως για τον Μακρή, διότι τυχαίνει να έχει λάβει γραμμα από τον «μικρό», στο οποί του εκμυστηρεύεται πως βρίσκεται στα πρόθυρα μιας συνταρακτικής δημοσιογραφικής αποκάλυψης και είναι πολύ χαρούμενος... Μια μέρα πριν την αυτοκτονία του;;;
Όταν το ίδιο γεγονός επιβεβαιώνεται και από την ερωμένη του νεαρού δήθεν αυτόχειρα, ο Μακρής ταξιδεύει στη συμπρωτεύουσα για να διαλευκάνει τη δολοφονία.

Άλλο ένα αστυνομικό αφήγημα από τον Έλληνα μετρ του είδους, Γιάννη Μαρή, που δε θα αφήσετε από τα χέρια σας, αν δε διαβάσετε και την τελευταία του σελίδα.

Γιάννης Μαρής (2008) Αυτόπτης μάρτυς.
ISBN 978-960-469-162-3
ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ της 23/8/2008

Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου 2008

Επικίνδυνο καλοκαίρι



Ο σεβάσμιος καθηγητής και μεγαλοδικηγόρος Ανδρέας Λαμπρινός χτυπάει με το αυτοκίνητό τουμια κοπέλα καθώς πηγαίνει στο εξοχικό του στην Κηφισιά. Τα χάνει και την φιλοξενεί για μια νύχτα εκεί μέχρι να συνέλθει και έτσι μπλέκεται σε μια απίστευτη περιπέτεια. Για πρώτη φορά, η καλοκουρδισμένη ρουτινιάρικη ζωή του αναστατώνεται από την ομορφιά της νέας αυτής κοπέλας που του συστήνεται ως Ρέα. Είναι δυνατόν ο αξιότιμος αυτός καθηγητής να ερωτευτεί για πρώτη φορά στη ζωή του στα πενήντα του και να ανατινάξει στον αέρα την οικογένειά του;
Ο συγγραφέας, Γιάννης Μαρής, μιλώντας μάλλον δια στόματος του ήρωα του, του φτωχού πλην όμως εντίμου αστυνόμου Μπέκα, πάντα απορεί με τα χούγια της υψηλής κοινωνίας, η οποία του προκαλεί τέτοια εντύπωση, ίσως και ζήλεια.
Ο πλούτος που αγοράζει ζιγκολό, η πιτσιρίκα που έχει γεννηθεί με το χρυσό κουταλάκι στο στόμα και δεν ανέχεται να τις αρνούνται το οτιδήποτε, ο ευυπόληπτος καθηγητής νομικής που ξετρελαίνεται με τη μικρούλα και συμπεριφέρεται σα μαθητούδι και φυσικά οι μυστηριώδεις εξαφανίσεις και οι θάνατοι. Όλα αυτά βέβαια τα πρόσωπα είναι τα κομματάκια ενός παζλ που ο αστυνόμος πρέπει να λύσει για να εξιχνιάσει τα μυστήρια αυτής της υπόθεσης.



Γιάννης Μαρής (2008) Επικίνδυνο καλοκαίρι.
ISBN 978-960-469-159-3
ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ της 20/8/2008

Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου 2008

Snow




Ο αφηγητής, ονόματι Κα, ένας ποιητής, εξόριστος στη Γερμανία για πολιτικούς λόγους που διάγει έναν κάπως μονήρη βίο, επιστρέφει για την κηδεία της μητέρας του στην Πόλη, όπου αναλαμβάνει μια δημοσιογραφική αποστολή για μια κεμαλική εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας. Να ερευνήσει τις αιτίες που οδηγούν κάποιες νέες γυναίκες στα βάθη της Ανατολίας στην αυτοκτονία. Υπάρχει όμως για τον Κα και ένα άλλο τελείως προσωπικό κίνητρο γι’ αυτό το ταξίδι. Στο μακρινό Καρς, κοντά στα σύνορα με την Αρμενία, μένει η παλιά συμφοιτήτριά του, η Ιπέκ, την οποία ερωτεύεται τρελά. Ενώ προσπαθεί να καταλάβει το τι ακριβώς συμβαίνει (τόσο στην περιοχή με τη σύγκρουση κεμαλικών – φανατικών μουσουλμάνων όσο και με το κρυφό αντικείμενο του πόθου του), ο ονειροπαρμένος Κα τριγυρνά τους δρόμους του Καρς και βρίσκει ευκαιρίες για έμπνευση ώστε να γράψει ποιήματα! Εν τω μεταξύ κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος στην περιοχή (η οποία είναι ταυτόχρονα αποκλεισμένη εξ αιτίας φοβερών χιονοπτώσεων) λόγω των συγκρούσεων μεταξύ των κρατικών υπηρεσιών και των μουσουλμάνων. Οι αρχές (αστυνομία, στρατός, η περιβόητη υπηρεσία ασφαλείας ΜΙΤ και οι συνεργαζόμενοι παρακρατικοί τραμπούκοι) συμπεριφέρονται σε οποιοδήποτε αντιφρονούντα σαν στρατός κατοχής και καταφεύγουν σε ανοιχτή τρομοκρατία: προβοκάτσιες, απαγόρευση της κυκλοφορίας, βασανισμοί, εκτελέσεις.
Καλώς ήλθατε στην τουρκική «δημοκρατία» του 2000!

Το μυθιστόρημα δεν είναι απλώς ένα ανάγνωσμα για όσους θέλουν να πάρουν μια γεύση της πραγματικής Τουρκίας πίσω από την δυτική πρόσοψη που το καθεστώς προσπαθεί να πουλήσει στη Δύση, αλλά και ένα ένα ρομαντικό, ερωτικό, αλλά και βαθύτατα πολιτικό μυθιστόρημα από τον νομπελούχο Orhan Pamuk, ο οποίος διατείνεται πάντως πως ΔΕΝ είναι πολιτικός συγγραφέας. Και όμως τα θέματα του βιβλίου του είναι οπωσδήποτε πολιτικά: ο μουσουλμανικός φονταμενταλισμός, ο δυτικός εκμοντερνισμός, οι αθλιότατες συνθήκες ζωής στην Ανατολία και ... η δημοκρατία. Α λα τούρκα φυσικά.

Το βιβλίο κρατά έντονο το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι την τελευταία του σελίδα, καθώς η μία ανατροπή διαδέχεται την άλλη.


Orhan Pamuk (2004) Snow. London: Faber and Faber
μεταφρασμένο από τα τουρκικά από την Maureen Freely
ISBN 978-0-571-22299-5
(τιμή, με την έκπτωση, από τον Παπασωτηρίου 8,80 ευρώ)

Το βιβλίο (με τίτλο Kar) εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο İletişim της Κωνσταντινούπολης το 2002, και είναι αφιερωμένο στην κόρη του Rüya (το όνομα της οποίας σημαίνει «όνειρο»).

Στα ελληνικά εκδόθηκε το 2007, από τις εκδόσεις Ωκεανίδα, σε μετάφραση της Στέλλας Βρετού.
http://the.greekbooks.net/pdf/xioni.pdf

Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου 2008

Ο θάνατος του Τιμόθεου Κώνστα



Ο πάμπλουτος Τιμόθεος Κώνστας, πεθαίνει μετά από ισχυρή δόση υπνωτικών χαπιών. Πρόκειται αλήθεια για λάθος, αυτοκτονία, απλή καρδιακή προσβολή ή προσχεδιασμένο έγκλημα;
Τι ρόλο παίζουν σ΄ αυτό το μυστήριο η τριαντάρα καλλονή σύζυγός του, ο θηλυπρεπής ξάδελφος, ο επιστήθιος δικηγόρος του θύματος και ο αλλόκοτος κύριος Δημόδικος;
Τι γνωρίζει αλήθεια η αστυνομία για την οργάνωση που διακινούσε τις κλεμμένες περιουσίες των Εβραίων στην Κατοχή; Μήπως ήταν μπλεγμένος σ΄αυτήν και ο Τιμόθεος Κώνστας;
Ο αστυνόμος Μπέκας αναλαμβάνει την υπόθεση, γεύεται πρόσκαιρα τη μεγάλη ζωή, αν και δεν μπορεί να τη χαρεί σ΄όλο της το μέγεθος, μιας και όλα αυτά, πολυτελείς βίλες, χλιδάτα ξενοδοχεία κτλ. αποτελούν γι΄ αυτόν απλά αντικείμενα της δουλειάς του που είναι η εξιχνίαση του εγκλήματος.

Γιάννης Μαρής (2008) Ο θάνατος του Τιμόθεου Κώνστα.
ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ της 15/8/2008
ISBN 978-960-469-157-9

Τετάρτη 3 Σεπτεμβρίου 2008

The Septembers of Shiraz



Ο έμπορος πολυτίμων λίθων Ισαάκ Αμίν διαθέτει το χειρότερο προφίλ μετά την πτώση του δικτατορικού καθεστώτος του Σάχη στην Περσία: είναι εβραϊκής καταγωγής και αρκετά πλούσιος. Μια ωραία πρωία συλλαμβάνεται ως πράκτορας των Ισραϊλινών (τυγχάνει βλέπετε να έχει και συγγενείς στο Ισραήλ) και οδηγείται στις διαβόητες φυλακές Εβίν, τις οποίες παλιά χρησιμοποιούσε η Σαβάκ (η μυστική υπηρεσία του Σάχη) και τώρα ανέλαβαν οι Φρουροί της Επανάστασης για να τυραννήσουν τους δικούς τους αντιπάλους. Ο Μοχσέν, ο ανακριτής του Ισαάκ, τον βασανίζει στα ίδια κελιά όπου και ο ίδιος είχε βασανιστεί επί Σάχη!
Ο Ισαάκ δε χάνει μόνο την ελευθερία του. Η οικογένειά του ούτε που ξέρει που βρίσκεται, ο γιος του που σπουδάζει στη Νέα Υόρκη χάνει κάθε επαφή μαζί του και στο τέλος χάνει και όλη του σχεδόν την περιουσία από τους αδηφάγους θεματοφύλακες του «επαναστατικού» καθεστώτος.
Καλώς ήλθατε στον εφιάλτη που λέγεται Ιράν τη δεκαετίας του 1980.
Όποιος εθεωρείτο φιλομοναρχικός, κομμουνιστής, «δυτικόφρων» ή απλώς φορούσε τα λάθος ρούχα ή άκουγε «παρακμιακή» μουσική μπορούσε οποιαδήποτε στιγμή να συλληφθεί και να υποστεί βασανιστήρια ή ακόμη και να εκτελεστεί.
Ένα συγκλονιστικό βιβλίο για την ιστορία μιας οικογένειας που προσπαθεί να γλιτώσει από το σκοταδιστικό καθεστώς των μουλάδων, γραμμένο από την Dalia Sofer,η οικογένεια της οποίας αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα της το 1982, επειδή έζησε παρόμοιες εμπειρίες με αυτές του Ισαάκ.


Dalia Sofer (2008) The Septembers of Shiraz. London: Picador
ISBN 978-0-330-45697-5
(Το βιλίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2007 από την Ecco Books (HarperCollins, New York)

Τρίτη 2 Σεπτεμβρίου 2008

Περιπέτεια στο Άγιο Όρος



Ένας τραπεζικός υπαλληλάκος δέχεται μια αποστολή διεκπεραίωσης ενός εγγράφου, μια απλή αγγαρεία κλητήρα με άλλα λόγια, η οποία όμως του προσφέρει ένα ταξίδι στην ιερή πολιτεία, αλλά κυρίως τον βγάζει από τη ρουτίνα της δουλειάς πίσω από τον γκισέ, από την καθημερινότητά του δηλαδή, «όπου δε συμβαίνει τίποτε και όλα είναι ήσυχα... όπου ξέρεις πως σήμερα γίνονται αυτά που έγιναν χθες και αύριο θα ξαναγίνουν αυτά που έγιναν σήμερα.» (σ. 226)
Αυτό το ταξίδι τον ρίχνει σε μια περιπέτεια που περιλαμβάνει έναν αμύθητο θησαυρό που είχε χαθεί, αρχαιοκάπηλους συνεργάτες των κατακτητών στην Κατοχή που σήμερα έγιναν ευυπόληπτοι πολίτες, ξένους τυχοδιώκτες, απατημένους συζύγους, έναν ηγούμενο που ξέρει περισσότερα από όσα δείχνει, χωροφύλακες και λοιπές τοπικές αρχές.
Ο αστυνόμος Μπέκας δεν παίρνει μέρος σ’ αυτή την ιστορία, αλλά ο συγγραφέας Γιάννης Μαρής καταφέρνει να μας κρατά σε αγωνία, καθώς εμείς ξεφυλλίζουμε το βιβλίο σελίδα σελίδα προσπαθώντας να ξεχάσουμε και τη δική μας ρουτινιάρικη ζωή και να μεταμορφωθούμε για λίγο σε μεγάλο αστυνομικό λαγωνικό.

Γιάννης Μαρής (2008) Περιπέτεια στο Άγιο Όρος.
ISBN 978-960-469-156-2
ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ 14/8/2008

Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου 2008

The virgin suicides



Αν νομίσετε πως πρόκειται για αστυνομικό ή τρόμου, ξεχάστε το!
Το πρωτόλειο μυθιστόρημα του Aμερικανού συγγραφέα (ελληνικής καταγωγής από την Προύσσα της Μ. Ασίας) Jeffrey Eugenides, είναι ουσιαστικά η δραματική βιογραφία πέντε εφήβων κοριτσιών, της ίδιας οικογενείας, που αυτοκτονούν όλες τους, αν και με διαφορετικό τρόπο. Για τη σύντομη ζωή τους μέσα σε μια ακατανόητη υστερία απαγορεύσεων, τις εφηβικές τους τρέλες, και την καθημερινότητα σε μια μικροαστική κωμόπολη των Ηνωμένων Πολιτειών μαθαίνουμε από τα αγόρια - αφηγητές του μυθιστορήματος -σε πρώτο πρόσωπο πληθυντικού- που έχουν ερωτευτεί τα κορίτσια και προσπαθούν να μαζέψουν όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία γι’ αυτές από το σπίτι τους, τη συμπεριφορά τους στο σχολείο, αλλά και τη μυστική παρακολούθηση που έκαναν τις τελευταίες ημέρες της ζωής τους.
Ένα βιβλίο χωρίς αγωνία, σχεδόν χωρίς πλοκή, σαν σκέτα αποσπάσματα από σελίδες ημερολογίου, που όμως δε γίνεται να το αφήσεις από τα χέρια σου!
Ένα αφήγημα, γροθιά στο στομάχι, γραμμένο στη μοναδική γλώσσα του συγγραφέα.
Γίνεται αλήθεια ένας καλλιτέχνης του λόγου να διαμορφώσει τόσο προσωπικό στιλ από το πρώτο του έργο; Όσοι διαβάσουν το βιβλίο στο πρωτότυπο, θα συμφωνήσουν νομίζω μαζί μου πως φυσικά και γίνεται αν είσαι συγγραφέας του διαμετρήματος του Jeffrey Eugenides.
Απλά, μην το χάσετε!

Jeffrey Eugenides (2002) The virgin suicides. London: Bloomsbury

Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε στα αγγλικά το 1993. Στα ελληνικά εκδόθηκε το 2005 από τις εκδόσεις LIBRO σε μετάφρση της Έφης Καλλιφατίδη με τίτλο «ΑΥΤΟΧΕΙΡΕΣ ΠΑΡΘΕΝΟΙ».
Γυρίστηκε και ταινία σε σκηνοθεσία της Sofia Coppola, το 1999.

Διαβάστε επίσης την κριτική στην εφημερίδα Die Zeit
στη διεύθυνση
http://www.zeit.de/2004/22/L-Eugenides

Κυριακή 31 Αυγούστου 2008

Η εξαφάνιση του Τζον Αυλακιώτη



Ποιος είναι αλήθεια ο Τζον Αυλακιώτης, ο ζάπλουτος διοικητής της Τραπέζης Οικονομικής Ανάπτυξης και μέγας οικονομικός παράγοντας του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου; Γιατί λίγο πριν την έναρξη του πρώτου παγκόσμιου πολέμου εξαφανίζεται; Και γιατί η γυναίκα του αναθέτει σε ένα άσημο δημοσιογράφο να ερευνήσει το επτασφράγιστο μυστικό του παρελθόντος βίου του;
Μέσα από τις ανακαλύψεις του δημοσιογράφου μαθαίνουμε για τον κόσμο εκείνης της εποχής, την υψηλή κοινωνία, τις μυστικές υπηρεσίες των μεγάλων δυνάμεων και τις ίντριγκες της Ασφάλειας του Μανιαδάκη, που τελικά στέλνουν το δημοσιογράφο στην εξορία γιατί έμαθε πάρα πολλά.
Άλλο ένα αστυνομικό αφήγημα του Γιάννη Μαρή που αποκλείεται να αφήσετε αν δε ρουφήξετε και την τελευταία του σελίδα.

(Το δεύτερο στη σειρά «Υποθέσεις του αστυνόμου Μπέκα & άλλες ιστορίες» που δημοσίευσε η εφημερίδα «Ο ΒΗΜΑ» στις 13/8/2008)

Σάββατο 30 Αυγούστου 2008

The Classical World



Μια ιστορία του αρχαίου κόσμου 606 σελίδων που ρουφιέται απνευστί. Παρ΄ ότι ο τίτλος του έργου είναι «Ο Κλασικός κόσμος», ο συγγραφέας, Robin Lane Fox, αφιερώνει το πρώτο μέρος του βιβλίου στην αρχαϊκή εποχή , μέχρι δηλαδή και τους Περσικούς Πολέμους. Στο κύριο μέρος μαθαίνουμε για την κλασική εποχή της αρχαίας Ελλάδας αλλά και για τον ελληνιστικό κόσμο. Το τελευταίο μισό μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο στη Ρώμη, τόσο της περιόδου της δημοκρατίας όσο και των αυτοκρατορικών χρόνων μέχρι τον Αδριανό.
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τα κεφάλαια για το Σωκράτη, τη ζωή στις μεγάλες πόλεις του ελληνιστικού κόσμου, τα ήθη και την κοινωνία της Ρώμης, το ρωμαϊκό στρατό, τις τελευταίες μέρες της Πομπηίας, όσο και την άνοδο του χριστιανισμού.
Το βιβλίο περιέχει επίσης αρκετούς κατατοπιστικούς χάρτες, σημειώσεις, πλούσια βιβλιογραφία και αρκετές εικόνες.
Είναι ότι πρέπει για όποιον θέλει να κάνει μια επανάληψη της περιόδου αυτής, αλλά του αρέσει επίσης το ιστορικό «κουτσομπολιό».
Ο Robin Lane Fox, ο οποίος διδάσκει αρχαία ιστορία στο Νέο Κολέγιο της Οξφόρδης, έχει γράψει επίσης άλλα τρία εξαιρετικά βιβλία:
το «Μέγας Αλέξανδρος»,
το «Ειδωλολάτρες και Χριστιανοί»,
και το «Αλήθεια και Μύθος στη Βίβλο»,
που όλα τους έχουν εκδοθεί στις εκδόσεις Penguin.

Robin Lane Fox (2006) The Classical World. London: Penguin
ISBN 978-0-141-03527-7

Παρασκευή 29 Αυγούστου 2008

ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΟ ΚΟΛΩΝΑΚΙ



Για τη δολοφονία του φημισμένου ζωγράφου Καρνέζη η αστυνομία συλλαμβάνει τον πιο προφανή ύποπτο: το σύζυγο της ερωμένης του δολοφονηθέντος που τον επισκέφθηκε στις τρεις το βράδυ του άγριου εγκλήματος... Κι ενώ η υπόθεση φαίνεται ιδιαίτερα απλή και ο απατημένος σύζυγος κλείνεται στη φυλακή, καταφθάνει ο γιος του από το Παρίσι και αρχίζει τις έρευνες αφού έχει πειστεί πως ο πατέρας του δε διέπραξε το φόνο.. Σε λίγο βγάζει στη φόρα πολλά για τον δήθεν ευυπόληπτο ζωγράφο, ο οποίος αποδεικνύεται πως είχε πάμπολλους εχθρούς που ευχαρίστως θα τον σκότωναν!
Το κύριο μοτίβο του αφηγήματος είναι ο σκοτεινός κόσμος της υψηλής κοινωνίας και το κακό που κρύβεται πίσω από την όμορφη πρόσοψή της... Εν αντιθέσει βέβαια με τον κόσμο των απλοϊκών ανθρώπων, οι οποίοι είναι αγνοί και ειλικρινείς όπως ο αστυνόμος Μπέκας.
Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια ειδυλλιακά όμορφη Αθήνα της δεκαετίας του πενήντα, όταν ακόμη οι αριθμοί τηλεφώνου ήταν πενταψήφιοι.
Πρόκειται για το πρώτο αστυνομικό του Γιάννη Μαρή που εμφανίστηκε σε συνέχειες στο περιοδικό «Οικογένεια» το 1953, και εκδόθηκε αργότερα από τον εκδοτικό οίκο Ατλαντίς Μ. Πεχλιβανίδης.
Η παρούσα έκδοση έγινε ειδικά για την εφημερίδα «Το Βήμα» και εκδόθηκε στις 12/8/2008

Πέμπτη 28 Αυγούστου 2008

Girls of Riyαdh





Τα κορίτσια του Ριάντ
بنات الرياض

Η συγγραφέας είχε τη φαεινή ιδέα να δημοσιεύσει σε μπλογκ το προσωπικό της ημερολόγιο. Τίποτε το πρωτότυπο θα μου πείτε σε μια εποχή που τα ιστολόγια έχουν γίνει τόσο της μόδας. Το ξεχωριστό εδώ είναι ότι η συγγραφέας,Ρατζά Αλσάνια Rajaa Alsanea, είναι σαουδαραβίνα, και το θέμα της είναι κυρίως οι σεξουαλικές σχέσεις, τα παντολογήματα και η οικογενειακή ζωή από τη ματιά μιας κοπέλας. Σε μία πολύ συντηρητική και παραδοσιακή κοινωνία όπως αυτής της μουσουλμανικής χώρας, όπου ακόμη και το να πιει καφέ ένα αγόρι με μια κοπέλα χωρίς να είναι συγγενείς προκαλεί την επέμβαση της θρησκευτικής αστυνομίας.
Η κοπέλα ανήκει στη «βελούδινη τάξη» της σαουδαραβικής κοινωνίας, κυριολεκτικά ζάπλουτη, και μας περιγράφει τη ζωή τεσsάρων φίλων κοριτσιών (που βρίσκονται σε ηλικία γάμου).
Για κάποιους πρόκειται για ένα «Σεξ και η πόλη» α λα αραβικά, ένα ελαφρό ανάγνωσμα με κοριτσίστικες τρέλες τύπου «άρλεκιν».
Είναι όμως ταυτόχρονα και ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, για όσους δε θέλουν να θεωρούν τον αραβικό κόσμο απλώς σαν μια περιοχή με γενειοφόρους σείχηδες, χαρέμια, ή τρομοκράτες Μπιν Λάντεν, αλλά ένα κόσμο που αλλάζει κι αυτός και όπου κι εκεί οι γυναίκες δειλά- δειλά ξεκινούν την επανάστασή τους.

Rajaa Alsanea (2008) Girls of Riyadh. London: Penguin
ISBN 978-0-141-03601-4
(Πρωτοεκδόθηκε στα αραβικά στο Λίβανο,το 2005 απο τον εκδοτικό οίκο Σάκι, και στα αγγλικά στις ΗΠΑ το 2007 από τον εκδοτικό οίκο Penguin
Στα ελληνικά, από τον εκδοτικό οίκο Λιβάνη. )

Παρασκευή 25 Ιουλίου 2008

Βάκχες



Με αφορμή την παράσταση των Βακχών από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος σε σκηνοθεσία Τάσου Ράτζου που παρακολούθησα χτες στο θέατρο του Αττικού Άλσους ξαναδιάβασα τη μετάφραση της τραγωδίας από το Γιώργο Χειμωνά.
Είναι ένα κείμενο που αγαπώ ιδιαίτερα, εννοώ τόσο το πρωτότυπο όσο και τη συγκεκριμένη μετάφραση. Παρά τις ιδιότροπες προσθήκες (π.χ. μετά τον τελευταίο στίχο 1392), παραλείψεις (π.χ. στίχος 1276), παραφράσεις (π.χ. στίχοι 1236-7), κάποιες ουσιαστικά «αμετάφραστες» λέξεις (π.χ. στίχος 1367), ή ακόμη και το ενοχλητικό πια για μένα πολυτονικό, θα ήταν ανούσια μεμψιμοιρία να μην πω το προφανές. Η μετάφραση του πρόωρα αδικοχαμένου Χειμωνά είναι ένας πνευματικός άθλος. Για την εποχή της (Σεπτέμβρης 1989 που δουλεύτηκε η δεύτερη έκδοση), ο ψυχίατρος – συγγραφέας μας πρόσφερε μια μετάφραση που πραγματικά ζωντανεύει το αρχαίο κείμενο σε μια καλοδουλεμένη νεοελληνική, στο γνωστό προσωπικό του στιλ.

(Για την ιδεολογία του Χειμωνά όσον αφορά στη μετάφραση των αρχαίων τραγωδιών, διαβάστε στη μετάφραση της Ηλέκτρας που ολοκλήρωσε το 1983).



διαβάστε επίσης το αφιέρωμα στο Χειμωνά από το λογοτεχνικό περιοδικό της Ελευθεροτυπίας «Βιβλιοθήκη»
http://www.enet.gr/online/online_issues?pid=51&dt=16/06/2006&id=12692500

Τρίτη 22 Ιουλίου 2008

Παλιά, πολύ παλιά


Ένα βιβλίο ό,τι πρέπει για όσους τους αρέσουν οι αστυνομικές ιστορίες. Ο πασίγνωστος & συμπαθέστατος αστυνόμος Κώστας Χαρίτος πηγαίνει με τη γυναίκα του εκδρομή με γκρουπ στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί μπλέκεται στην εξιχνίαση ενός ακόμη αστυνομικού γρίφου. Μία υπερήλικη Πόντια μετατρέπεται στο τέλος της ζωής της σε σίριαλ κίλερ. Το θανατηφόρο όπλο της: οι νοστιμότατες πίτες της… που περιέχουν όμως παραθείο. Ο Χαρίτος συνεργάζεται με τον Τούρκο ομόλογό του Μουράτ Σαγλάμ της αστυνομίας της Πόλης για να μπορέσουν να σταματήσουν τη γηραιά δολοφόνο Μαρία Χάμπαινα. Η Μαρία ξεκαθαρίζει τους λογαριασμούς της με όσους την πίκραναν ή της συμπαραστάθηκαν κατά τη διάρκεια της μακροχρόνιας αλλά δυστυχισμένης ζωής της ανάλογα κερνώντας τους ή δηλητηριάζοντάς τους. Μέσα όμως από τη βιογραφία της μαθαίνουμε και την ιστορία της βασιλεύουσας, ή μάλλον της μειονότητας των Ρωμιών τον εικοστό αιώνα. Καθώς ξετυλίγεται το κουβάρι, αντιλαμβανόμαστε πως δε φταίει μόνον η τουρκική πολιτική του ξεριζωμού της μειονότητας από την Πόλη, αλλά και πολλοί Ρωμιοί που επωφελούνται από το κλίμα τρομοκρατίας που ξεκίνησε με το νόμο του 1942 και ολοκληρώθηκε με τις απελάσεις του 1964.
Ο συγγραφέας, Πέτρος Μάρκαρης, φαίνεται πως με το τελευταίο αυτό μυθιστόρημά του ξεκαθαρίζει και τους δικούς του λογαριασμούς με την πατρίδα του την Κωνσταντινούπολη. Χρησιμοποιεί τα δικά του βιώματα, αναμνήσεις και ιστορίες γνωστών του και συγγενών για να πλέξει μια ολοζώντανη και πειστική αστυνομική ιστορία.
Η γλώσσα του απλή, λιτή, «καθημερινή» βοηθά ιδιαίτερα στο να ρουφήξει ο αναγνώστης το βιβλίο αυτό σε ένα απόγευμα!


Πέτρος Μάρκαρης (2008) Παλιά, πολύ παλιά. Αθήνα: Γαβριηλίδης

ετικέτες / θέματα:
απελάσεις Ελλήνων από την Πόλη 1964, απληστία, αυτοδικία, βαρλίκι, δολοφόνος κατά συρροή, εθνικισμός, εκδίκηση, Κωνσταντινούπολη, μειονότητες, νόμος Ινονού 1942, πατριδοκαπηλία, πλειστηριασμοί ακινήτων, πολίτικη κουζίνα, πολιτικός γάμος, Ρωμιοί της Πόλης, Σεπτεμβριανά 1955, τουρίστες,

Διαβάστε επίσης την κριτική του Νίκου Μπακουνάκη στο Βήμα, Κυριακή 6 Ιουλίου 2008 - Αρ. Φύλλου 15402
http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=15402&m=S01&aa=1

Σάββατο 19 Ιουλίου 2008

Χάρτες


Θα το ομολογήσω εξ αρχής. Είμαι ευνοϊκά προκατειλημμένος όσον αφορά σ’ αυτό το βιβλίο. Βλέπετε ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης είναι ένας του συναφιού μας. Εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια και συνεργάτης σε δημόσια βιβλιοθήκη.
Το βιβλίο όμως δεν είχε καμιά ανάγκη ευνοϊκής μεταχείρισης. Εκπλήσσει αμέσως η τόσο ιδιαίτερη γραφή του συγγραφέα.

«Θυσίασε φοβερές ιδέες που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε μυθιστορήματα. Για να τις αποτυπώσει περιληπτικά, αφαιρετικά, ακαριαία, σε 70 (!) μίνι ιστορίες των τριών σελίδων.» Έτσι αρχίζει η Μικέλα Χαρτουλάρη (mxart@dolnet.gr) τη βιβλιοκριτική της στα ΝΕΑ στις 13 Οκτωβρίου 2007.
Και έχει απόλυτο δίκιο. Είναι όντως αξιοπρόσεκτο πόσες λεπτομερείς φωτογραφίες της αλλοπρόσαλλης σημερινής κοινωνίας μας έχει τραβήξει ο συγγραφέας στη συλλογή διηγημάτων του με τίτλο «Χάρτες». Κάθε μια τους ενδιαφέρουσα, διαφορετική, συγκλονιστική, βαθιά ανθρώπινη.

Με τόλμη ασχολείται με τα «παρτάλια», τους ξεπεσμένους ανθρώπους, τους περιθωριακούς, τους κατάδικους, πόρνες, ομοφυλόφιλους , τραβεστί, παράνομους μετανάστες, φρικιά, απογοητευμένους, σακάτηδες, βαριά άρρωστους, γενικά όλους αυτούς που συνήθως λυπούμαστε, κατακρίνουμε και υποτιμούμε, μόνο που αυτός μας τους παρουσιάζει από άλλη οπτική γωνία: ανθρώπους σαν κι εμάς. Στα προβλήματά τους βλέπουμε κομμάτια από το ίδιο μας τον εαυτό και σιγά σιγά καταλαβαίνουμε πόσο κοινά έχουμε μαζί τους.

Ειλικρινά είχα καιρό να διαβάσω τόσο ωραία γλώσσα μοντέρνου Έλληνα συγγραφέα. Και κυρίως ζωντανή, ξεκάθαρη, χωρίς περιττά φτιασίδια.

Η συλλογή αυτή των 70 διηγημάτων χωρίζεται σε τέσσερα μέρη:
α) επαρχίες και χωριά
β) πόλεις και συνοικίες
γ) ξενιτιές κι ερημιές
δ) ουτοπίες-δυστοπίες

Ξεχώρισα:
τη «Μισή γυναίκα», το διήγημα υπ’ αρ. 30, ένα σκληρό διήγημα, σωστή γροθιά στο στομάχι, για τα γυρίσματα της μοίρας, τις φοβερές ατυχίες που κρύβονται στο επόμενο στενό, ένας θηλυκός ήρωας τόσο αγέρωχος , παλικαρίσιος

τους «Αέρηδες», το διήγημα υπ’ αρ. 40, για τη δύναμη του έρωτα, έντονα «Παπαδιαμαντικό», χωρίς αίσιο τέλος, κόβεται απότομα, όπως συμβαίνει στην πραγματική ζωή

«Περιμένοντας τη νύφη μου», το διήγημα υπ’ αρ. 48, για τις κρυφές σκέψεις των γυναικών μπροστά στον καθρέφτη όταν τους πήραν πια τα χρόνια

τη «Σκορπισμένη βιβλιοθήκη» , το διήγημα υπ’ αρ. 61, για τη δύναμη των βιβλίων σαν κομμάτι του εαυτού μας

Θα σας συγκινήσουν όλα.
Μην τυχόν και χάσετε το βιβλίο αυτό!

ο ιστότοπος του συγγραφέα
http://www.serrelib.gr/grigoriadis/

το βιβλιοφαγικό του ιστολόγιο
http://teogrigoriadis.blogspot.com/

Διάβασα τη δεύτερη ανατύπωση του βιβλίου
Θεόδωρος Γρηγοριάδης (2007) Χάρτες. Αθήνα: Πατάκης

ετικέτες
ανθρώπινα πάθη, ασθένεια, βόρεια Ελλάδα, ελληνικό διήγημα, έρωτας, καθημερινότητα, κρυφές επιθυμίες, μοίρα, περιθώριο,

Παρασκευή 18 Ιουλίου 2008

Ψευδοκαλλισθένη Αλεξάνδρου Βίος




Όταν αγόρασα αντί 5,5 ευρώ τον «Αλεξάνδρου Βίο» του Ψευδοκαλλισθένη (4) στη σειρά ΤΟ ΒΗΜΑ, βιβλιοθήκη, Ιστορία στη Λογοτεχνία, αγωνιούσα να σκίσω το πλαστικό κάλυμμα για να δω αν υπήρχε το αρχαίο κείμενο. Στο εξώφυλλο δεν υπήρχε αυτή η πληροφορία, έγραφε μονάχα «ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΑΠΟΔΟΣΗ Αλέξανδρος Μ. Ασωνίτης».
Υπολόγιζα πως δε θα είχα πρόβλημα με την κατανόηση του πρωτότυπου κειμένου, γιατί πριν από χρόνια είχα διαβάσει τη διασκευή α (recensio vetusta) (1) και θυμάμαι καλά πως διαβαζόταν πολύ εύκολα, αν και σε μερικά σημεία χρειαζόταν η βοήθεια τουλάχιστον του μικρού Λίντελ-Σκοτ (2).
Όντως το βιβλίο περιείχε το αρχαίο κείμενο. Περιέργως πρόκειται για την παμπάλαια έκδοση Didot (3) που είχαν επιμεληθεί (και μεταφράσει στα λατινικά) οι κλασικοί φιλόλογοι Dübner & Müller το 1846, και η οποία επανεκδόθηκε το 1979 από τον εκδοτικό οίκο Ares στο Chicago.
Ο Ασωνίτης δεν εξηγεί γιατί διάλεξε αυτό το κείμενο, πέρα από το ότι «χρησιμοποίησε φωτοτυπημένο το κείμενο που του έφερε ο αδελφός του από τη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης.» (σ. 28) Το χειρότερο όμως είναι πως «αποφασίσαμε να «διορθώσουμε» όσα μπορούσαν να «διορθωθούν», συρράπτοντας πολλά σημεία απ’ το κείμενο» (σ. 27)!!! Αυτή του την απόπειρα (χωρίς ο ίδιος να είναι φιλόλογος) τη δικαιολογεί ως εξής «ένας μόνο τρόπος υπήρχε για να γίνει μια αξιοπρεπής μετάφραση: να αυθαιρετήσουμε, όχι απέναντι στο κείμενο, που έτσι κι αλλιώς δεν ξέρουμε πώς ήταν, αλλά απέναντι στις αυθαιρεσίες των αντιγραφέων.» (σ. 27)
Δε θα προβώ σε καμιά άλλη κριτική. Μπορείτε όμως να διαβάσετε τη γνώμη του καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργη Γιατρομανωλάκη στο Βήμα το 1999 (5)

Αξίζει όμως να διαβάσετε αυτό το «Βίο Αλεξάνδρου του Μακεδόνος και Πράξεις Αυτού» και να απολαύσετε τις απίστευτες περιπέτειες του φοβερού στρατηλάτη. Η διήγηση, ένα συνονθύλευμα πραγματικών ιστορικών γεγονότων, δοξασιών, μύθων, διαλόγων, επιστολών, μελωδικών θρήνων και άλλων απίστευτων ιστοριών είναι πραγματικά καταπληκτική. Ο Αλέξανδρος δεν καταλαμβάνει απλώς την Ασία, αλλά εκστρατεύει και στη δύση, φτάνει στη γη των μακάρων, συναντά Αμαζόνες, τέρατα, ποτάμια που αντί για νερό ρέει άμμος, χώρες δίχως φως ηλίου, φιλοσόφους γυμνοσοφιστές, γίγαντες, σκυλοκέφαλους, ανθρώπους με έξι πόδια και τρία μάτια, μονόποδα ανθρωπάκια με προβατένια ουρά, Ινδούς, Τούρκους, Αρμένιους, Βραχμάνες, κα μύριες άλλες φυλές και φυσικά πετά στους ουρανούς και μπαίνει στα βάθη της θάλασσας με υποβρύχιο!
Κατά τον Λέσκι (6) το μυθιστόρημα αυτό του Αλεξάνδρου μάλλον γράφτηκε τον τρίτο αιώνα μετά Χριστόν και το νόθευσαν κάτω από το όνομα του Καλλισθένη (σ. 1054-5). Έχουν διασωθεί τέσσερις διασκευές στα ελληνικά (α,β,γ και ε) και ακολούθησαν μυριάδες άλλες μεταφράσεις και διασκευές κατά το μεσαίωνα και αργότερα, σε πάμπολλες γλώσσες: λατινικά, γαλλικά, γερμανικά, αγγλικά, αρμενικά, συριακά, αραβικά κτλ. Φυσικά πασίγνωστες είναι οι βυζαντινές και νεοελληνικές διασκευές του μυθιστορήματος, ως φυλλάδα ή ριμάδα πλέον, .(7-11)

Εκτός από το βιβλίο, βλέπετε και τον καταδυόμενο Αλέξανδρο σε μινιατούρα του 1320 από την Histoire du bon roi Alexander, από το ενδιαφέρον άρθρο στα γερμανικά "Der Alexanderroman"
στην ιστοσελίδα
http://www.gibs.info/index.php?id=168

βιβλιογραφία
(1) Pseudo-Callisthenis (1926) Historia Alexandri Magni. Recensio Vetusta.
[edidit Gulielmus Kroll Hamburg: Weidmann

(2) Liddell & Scott (1983). Greek-English Lexicon. Abridged Edition. Oxford: OUP

(3) Arrien, Arriani Anabasis et Indica : Scriptores rerum Alexandri Magni [Roman d'Alexandre], éd. grecque et trad. latine par Jean-Frédéric Dübner & Karl Müller, Paris, 1846 (Scriptorum graecorum bibliotheca, 26) ; repr. Chicago, 1979 (ISBN 0-89005-273-5).

(4) Ψευδοκαλλισθένης (2008). Αλεξάνδρου Βίος. [εισαγωγή απόδοση Αλέξανδρου Μ. Ασωνίτη, επιμέλεια επίμετρο Μαργαρίτα Ζαχαριάδου] Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, εκτύπωση στο γερμανικό οίκο CPI EBNER & SPIEGEL στο ULM. ISBN 978-960-469-086-2
Το βιβλίο είχε πρωτοεκδοθεί από τον Πατάκη το 1999. ISBN 960-600-803-7

(5) ΓΙΩΡΓΗΣ ΓΙΑΤΡΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ Μέγας Αλέξανδρος και MTV. Ακολουθώντας τη μέθοδο των μεσαιωνικών διασκευαστών ο συγγραφέας Αλέξανδρος Ασωνίτης απέδωσε στα νεοελληνικά το «Αλεξάνδρου Βίος» του Ψευδοκαλλισθένη. ΤΟ ΒΗΜΑ ΓΙΩΡΓΗΣ ΓΙΑΤΡΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ
Το ΒΗΜΑ, 10/04/1999 , Σελ.: S06
http://www.tovima.gr/print_article.php?e=B&f=12545&m=S06&aa=1

(6) Lesky, A. (1985). Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης

(7) (1963) Das Byzantinische Alexandergedicht nach dem codex Marcianus 408
[herausgegeben von Siegfried Reichmann] Meisenheim am Glan: Verlag Anton Hain

(8) [1968) Ιστορία Αλεξάνδρου του Μακεδόνος. Βίος, πόλεμοι και θάνατος αυτού ή η φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου. [προλεγόμενα Α. Α. Πάλλη]
Αθήνα: Γαλαξίας

(9) Anonymi Byzantini (1974) Vita Alexandri Regis Macedonum. [primum edidit Jvergen Trumpf] Stuttgart: Teubner

(10) (1977) Η φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου. Διήγησις Αλεξάνδρου του Μακεδόνος.
[επιμέλεια Γιώργου Βελουδή] Αθήνα¨Ερμής

(11) Holton, D. (1974) Διήγησις Αλεξάνδρου. The Tale of Alexander. The Rhymed Version. Θεσσαλονίκη: Βυζαντινή και Νεοελληνική Βιβλιοθήκη. (με τη χηρηγία του Ιδρύματος Ford Νέας Υόρκης)

Τετάρτη 16 Ιουλίου 2008

The Turkish Language Reform. A Catstrophic Success




«Η γλωσσική μεταρρύθμιση της τουρκικής. Μια καταστροφική επιτυχία.»
Μα είναι δυνατόν μια επιτυχία να είναι καταστροφική; Αν διαβάσετε το βιβλίο αυτό του Geoffrey Lewis μάλλον θα πειστείτε.
Κατ΄ αρχάς ο βρετανοεβραίος συγγραφέας (που πέθανε πριν μερικούς μήνες σε ηλικία 88 ετών) είναι ένας από τους μεγαλύτερους τουρκολόγους. Το πρώτο του πτυχίο ήταν στις κλασικές σπουδές, αλλά ακολούθησε τη συμβουλή του καθηγητή του των λατινικών και βρήκε ένα χόμπι. Διάλεξε την τουρκική! Πράγμα πολύ περίεργο προπολεμικά, αφού η γλώσσα δε διδασκόταν τότε στην Αγγλία στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου φοιτούσε. Την έμαθε λοιπόν αυτοδίδακτος από έναν Τούρκο όταν υπηρετούσε στο στρατό στην Αίγυπτο, κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Μετά τον πόλεμο ακολούθησε τη συμβουλή του μεγάλου αραβολόγου H. A. R. Gibb και σπούδασε αραβικά και περσικά, ώστε να μπορέσει να μάθει σε βάθος τόσο την τουρκική, όσο και τα οθωμανικά. Έγινε ο πρώτος λέκτορας της τουρκικής στην Οξφόρδη και εξέδωσε πολλά βιβλία ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται:
α) Teach Yourself Turkish, το 1953, το πρώτο εκλαϊκευτικό βιβλίο για την εκμάθηση της γλώσσας
β) Modern Turkey, το 1955, ένα χρήσιμο εισαγωγικό βιβλίο για τη χώρα
γ) Turkish Grammar, το 1967, που θεωρείται κλασικό έργο
Δεύτερον, ο συγγραφέας δε διακατέχεται από από κάποιο αντιτουρκισμό. Αντιθέτως μάλιστα, η σπουδή της τουρκικής γλώσσας και του πολιτισμού του ήταν όχι απλώς χόμπι και επαγγελματική καριέρα αλλά πραγματική εμμονή. Υπήρξε μέλος της Εταιρείας της Τουρκικής Γλώσσας και έχει τιμηθεί τρεις φορές από το επίσημο τουρκικό κράτος.
Στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του ασχολείται με την ιστορία της τουρκικής τον εικοστό αιώνα, αφού πρώτα αφιερώσει το πρώτο κεφάλαιο στα οθωμανικά.
Το κύριο ενδιαφέρον του εστιάζεται στη γλωσσική μεταρρύθμιση η οποία ξεκίνησε ουσιαστικά από τον Κεμάλ Ατατούρκ στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Το πιο γνωστό κεφάλαιο της μεταρρύθμισης αυτής είναι η εισαγωγή του νέου λατινικού αλφαβήτου, αλλά το θέμα της γραφής δεν ήταν το κύριο. Πιο ουσιαστική ήταν η μακροχρόνια προσπάθεια για το ξεκαθάρισμα της τουρκικής από τις αραβικές και περσικές δάνειες λέξεις που περιείχε και η αντικατάστασή τους με «αγνές» τουρκικές.
Το βιβλίο είναι ιδιαίτερα απαιτητικό, αλλά περιέχει και πολλά ιστορικά ανέκδοτα που καθιστούν την ανάγνωσή του πιο εύκολη. Χαρακτηριστικά στο τρίτο κεφάλαιο περιγράφεται η περιπέτεια της αλλαγής αλφαβήτου από το αραβοπερσικό στο λατινικό. Χαρακτηριστική η επέμβαση του Κεμάλ Ατατούρκ (σ. 34) όταν γινόταν συζήτηση για το πώς θα έπρεπε να γινόταν η σταδιακή εισαγωγή του νέου αλφαβήτου. Μία πρόταση (η πιο μακροπρόθεσμη) προέβλεπε περίοδο προσαρμογής 15 ετών, η άλλη (πιο βραχυπρόθεσμη) έθετε ως προθεσμία τα πέντε χρόνια. Οι εφημερίδες π.χ. θα ξεκίναγαν με μισή στήλη με τη νέα γραφή και αυτό θα αυξανόταν σταδιακά.
Ο Κεμάλ απάντησε «Η αλλαγή θα επέλθει σε τρεις μήνες μόνο, ή αλλιώς δε θα πετύχει ποτέ. Αγόρι μου, ακόμη κι αν οι εφημερίδες έφταναν να δημοσίευαν μόνο μισή σελίδα στην οθωμανική γραφή, όλοι θα διάβαζαν (λόγω συνήθειας) αυτή τη στήλη και δε θα έδιναν καμιά σημασία στις υπόλοιπες στήλες.» Η αλεπού, ο Κεμάλ, ήξερε τι έλεγε.
Πολύ ενδιαφέροντα είναι το τέταρτο κεφάλαιο περί της ανεκδιήγητης «θεωρίας» της γλώσσας του ηλίου (?!), το έβδομο και όγδοο κεφάλαιο όπου ασχολείται με τις απίστευτες επινοήσεις των Τούρκων γλωσσοαναμορφωτών (ελάχιστοι από τους οποίους ήταν επιστήμονες γλωσσολόγοι) όπου περιέχονται και συγκεκριμένα παραδείγματα νεολογισμών (αριστουργηματική η ανάλυση της λέξης “okul”, σ. 117-9), το δέκατο κεφάλαιο για «το νέο ζυγό», την εισβολή αγγλικών όρων στη γλώσσα, και το τελευταίο κεφάλαιο –ανασκόπηση όπου συζητά το θέμα του πώς τελικά «συμπεριφέρεται» μια φυσική γλώσσα μέσα στον ανεμοστρόβιλο μιας τεχνητής γλωσσικής μεταρρύθμισης.
Το βιβλίο πραγματικά είναι θησαυρός για τους μελετητές της τουρκικής, αλλά έχει και γενικότερο ενδιαφέρον, κυρίως ως κοινωνιογλωσσική μελέτη της γλωσσικής πολιτικής, των γλωσσικών μεταρρυθμίσεων και των καθαρολογικών κινημάτων γενικότερα. Σε διάφορα σημεία, το βιβλίο μου θύμισε και το δικό μας «γλωσσικό ζήτημα», που ταλάνισε την Ελλάδα για πολλές δεκαετίες.

Λέξεις κλειδιά/ ετικέτες/ θέματα:
γλωσσική μεταρρύθμιση, δάνειες λέξεις, καθαρολογικά κινήματα, Κεμάλ Ατατούρκ, κοινωνιογλωσσολογία, ξενομανία, οθωμανική, τουρκική,

Διάβασα την δεύτερη ανατύπωση της αγγλικής έκδοσης
Geoffrey Lewis (1999). Turkish Language Reform: a catastrophic success. Oxford: OUP (ISBN 0-19-823856-8)
Το βιβλίο μεταφράστηκε και στα τουρκικά το 2004.

Στις φωτογραφίες, εκτός από τη φωτογραφία του εξώφυλλου του βιβλίου, βλέπετε τον καθηγητή Geoffrey Lewis και τον Mustafa Kemal Atatürk να επιδεικνύει το νέο αλφάβητο στη Σινώπη την 13/10/1928.