Σάββατο 26 Απριλίου 2008

FAITH OF OUR FATHERS


Νόμιζα πως η σχέση μου με τον Φίλιπ Ντικ είχε τελειώσει πριν 30 χρόνια.
Ο Στέλιος, ο παιδικός (και παντοτινός) μου φίλος, είχε μεγάλη μανία με την επιστημονική φαντασία και διέθετε αξιόλογη συλλογή βιβλίων, έτσι δανείστηκα το μυθιστόρημα «Ο άνθρωπος στο ψηλό κάστρο» των εκδόσεων Εξάντας για να το διαβάσω. Ομολογώ πως το λογοτεχνικό είδος της εναλλακτικής ιστορίας, των παράλληλων συμπάντων και της αμφισβήτησης της ιστορικότητας μέσα από τον φιλιπντικιανό σχετικισμό και της αβεβαιότητας του τι είναι πραγματικό και τι είναι ψεύτικο, δε με είχε συγκινήσει τότε. Έτσι, όσον αφορά την επιστημονική φαντασία, στράφηκα περισσότερο προς τους πιο «επιστημονικούς» Ασίμοφ, Κλαρκ και Σέϊγκαν.
Πριν λίγες μέρες όμως, μόλις είδα στο διαφημιστικό του βιβλιοπωλείου Public της πλατείας συντάγματος τη συλλογή διηγημάτων του Φίλιπ Ντικ “Minority Report” στη τιμή μόνον 4,90 ευρώ και αποφάσισα πως ήταν καλή ευκαιρία να επισκεφτώ από περιέργεια το καινούριο αυτό βιβλιοπωλείο και να αποκτήσω επιτέλους ένα βιβλίο του Φίλιπ Ντικ στο πρωτότυπο.
Το εν λόγω, χαρτόδετο φυσικά, βιβλιαράκι περιέχει εννέα διηγήματα του μεγάλου συγγραφέα επιλεγμένα από τον Malcolm Edwards, ο οποίος και έγραψε μία συγκινητική εισαγωγή.
Φυσικά άρχισα να διαβάζω πρώτα αυτά που έχουν μεταφερθεί στην μικρή οθόνη και τις έχω ήδη δει, όπως το Minority Report, και το I can Remember it for You Wholesale, που μου φάνηκαν πιο ενδιαφέροντα από τις αντίστοιχες ταινίες.
Το διήγημα όμως που κατά τη γνώμη μου πραγματικά ξεχωρίζει είναι «Η πίστη των πατεράδων μας» (Faith of our Fathers).
Ο συγγραφέας δανείστηκε τον τίτλο του διηγήματος από ένα παλιό θρησκευτικό ύμνο, ο οποίος μάλλον μας παραπέμπει στο απόσπασμα από την προς Εβραίους επιστολή του αποστόλου Παύλου (11, 1-2) «Πίστη σημαίνει σιγουριά γι’ αυτά που ελπίζουμε και βεβαιότητα γι’ αυτά που δεν βλέπουμε. Μ’ αυτή απέκτησαν οι προπάτορές μας καλή μαρτυρία»
Πρόκειται για ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της γραφής του Ντικ. Περιέχει τα βασικά μοτίβα, πιστεύω, φοβίες, ή φαντασιώσεις του: εναλλακτική ιστορία, η αδυναμία του ανθρώπου να δει τον κόσμο όπως πραγματικά είναι, η πλύση εγκεφάλου από το εκάστοτε αυταρχικό καθεστώς, η αναζήτηση του θείου, η απογοήτευση όταν τελικά ανακαλύψουμε το «νόημα» του θεού, το ευάλωτο της ανθρώπινης ύπαρξης. Και φυσικά οι πανταχού παρούσες παραισθησιογόνες ουσίες, που είναι τόσο απαραίτητες στον εξαρτημένο χρήστη.
Το διήγημα ξεκινάει καθώς ο βασικός χαρακτήρας, ο Τσιέν, ένα μεσαίο στέλεχος του κομματικού μηχανισμού μιας κομμουνιστικής παγκόσμιας αυτοκρατορίας, συναντά τυχαία σ’ ένα πολυσύχναστο δρόμο του Βιετνάμ ένα σακάτη ζητιάνο, που είναι ήρωας του Τελικού Κολοσσιαίου Εθνικοαπελευθερωτικού Πολέμου που εδραίωσε την κυριαρχία του Λαϊκού Δημοκρατικού Ενιαίου Μετώπου πάνω σε όλη τη γη. Ο σακάτης, σχεδόν με το ζόρι, του προσφέρει ένα σακουλάκι με κόκκους ενός θεραπευτικού βοτάνου και του εγγυάται πως θα τον βοηθήσει να ανέχεται τη φοβερή ανία των αναγκαστικών κομματικών συγκεντρώσεων και των ατελείωτων ομιλιών του «μεγάλου αδελφού»!
Πράγματι, ο Τσιέν δοκιμάζει το φάρμακο -βάλσαμο, εισπνέοντάς το από τη μύτη, ενώ παρακολουθεί την ημερήσια ανακοίνωση του Απόλυτου Ευεργέτη του Λαού, και συνειδητοποιεί πως ο ηγέτης που χρόνια τώρα παρακολουθούσε στην οθόνη της κατ’ ανάγκην πάντοτε αναμμένης τηλεόρασης του διαμερίσματός του, δεν είναι αυτό που μέχρι τώρα έβλεπε...
Δε θα σας αποκαλύψω φυσικά το τι απίστευτες αποκαλύψεις ακολουθούν, πόσα νήματα πρέπει να ξετυλίξει ο αναγνώστης στους ατελείωτους λαβύρινθους που μας οδηγεί ο συγγραφέας, αλλά πάντως αν τυχόν αντέξετε την τελική αλήθεια που αποκαλύπτεται στον ήρωα στο τέλος του διηγήματος, δεν έχετε παρά να συνεχίσετε με το διήγημα «Το ηλεκτρικό μυρμήγκι» όπου θα μάθετε άλλες πιο τρομερές αλήθειες!
Θα σας ευχόμουν «καλή διασκέδαση» κατά την ανάγνωση του εξαιρετικού αυτού βιβλίου, αλλά πρέπει να σας προειδοποιήσω για τον εφιαλτικό «οργουελιανό» κόσμο που μας εισάγει η απίστευτα οργιώδης φαντασία του Φίλιπ Ντικ.
Ή μήπως τελικά, ο φιλιπντικιανός κόσμος μοιάζει επικίνδυνα πολύ με το δικό μας...

Το βιβλίο (συλλογή διηγημάτων του Φ. Ντικ) που βλέπετε στη φωτογραφία είναι το
Philip Dick (2002) Minority Report. London: Golancz. Orion Publishing Group.

(Το διήγημα «Η πίστη των πατεράδων μας» πρωτοδημοσιεύτηκε το 1967, στην ανθολογία διηγημάτων διαφόρων συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας Dangerous Visions, που επιμελήθηκε ο Harlan Ellison και εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Doubleday.)

Η μετάφραση του εδαφίου από την επιστολή του αποστόλου Παύλου είναι των Γαλίτη – Καραβιδόπουλου- Γαλάνη – Βασιλειάδη
Η Καινή Διαθήκη. Σε μετάφραση στη δημοτική. Ελληνική Βιβλική Εταιρία (έκδοση 2003).

Παρασκευή 25 Απριλίου 2008

MISTER PIP


Να ένα βιβλίο για όσους επιχειρούν αναγνωστικές λέσχες ή θέλουν να συνδυάσουν τη διδασκαλία με την ανάγνωση.
Ο Νεοζηλανδός συγγραφέας Λόϊντ Τζόουνς μας μαγεύει με μία συναρπαστική ιστορία ενός δεκατριάχρονου κοριτσιού, στο νησί Μπούγκενβιλ του Ειρηνικού, που μεγαλώνει σε πολύ αντίξοες συνθήκες, καθώς ο πατέρας της έχει αναγκαστεί να μεταναστεύσει για να βρει εργασία, ενώ ταυτόχρονα ξεσπάει αιματηρός εμφύλιος πόλεμος, το νησί αποκλείεται από θαλάσσης και επικρατεί ένα απίστευτο χάος.
Οι λευκοί φυσικά εγκαταλείπουν το νησί, αλλά παραμένει μόνον ο κύριος Γουότς, ένας ηλικιωμένος ιδιόρρυθμος ασκητής, που τριγυρνάει στο χωριό φορώντας μία αστεία κόκκινη μύτη κλόουν, και σέρνει πάντα ένα καρότσι που μεταφέρει την ιθαγενή γυναίκα του!
Καθώς το σχολείο κλείνει, λόγω έλλειψης δασκάλου, ο κύριος Γουότς το ξαναανοίγει με δική του πρωτοβουλία και φωνάζει κοντά του όλα τα παιδιά για «μάθημα». Οι μικροί μαθητές ανταποκρίνονται στο κάλεσμά του, όπου ανακαλύπτουν πως όλο κι όλο που έχουν να κάνουν είναι να ακούσουν τον κύριο Γουότς να τους διαβάζει το μυθιστόρημα του Καρόλου Ντίκενς «Μεγάλες Προσδοκίες». Τα παιδιά από την αρχή μαγεύονται από την ανάγνωση του μυθιστορήματος, ξεπερνούν διάφορες δυσκολίες που έχουν με το κείμενο (λόγω του δύσκολου λεξιλογίου του και των πάμπολλων πολιτιστικών διαφορών μεταξύ της Αγγλίας του 19ου αιώνα και του φτωχού νησιού στην Πολυνησία) μέσα από τη συζήτηση με τον κύριο Γούτς, και αναδιηγούνται την ιστορία στους γονείς τους. Η πρωταγωνίστρια του έργου, η Ματίλντα Λαϊμο, όπως και αρκετά τα άλλα παιδιά, ταυτίζονται με τον Πιπ, τον κύριο χαρακτήρα των «Μεγάλων Προσδοκιών», και αρχίζουν να συνειδητοποιούν τον εαυτό τους και την κοινωνία μέσα στην οποία ζουν. Θα υπάρξει άραγε και γι’ αυτά ελπίδα να αλλάξουν τα πράγματα, όπως ανεπάντεχα συνέβη στον πάμπτωχο Πιπ;
Βέβαια, ο κύριος Γουότς είναι ένας πολύ περίεργος «δάσκαλος». Αναγνωρίζει τα κενά στις γνώσεις του, δεν κρύβει τα λάθη και τις αδυναμίες του, τα παροτρύνει να ρωτούν συνεχώς αφού τους εξηγεί πως δεν υπάρχουν χαζές ερωτήσεις, και συνεχώς ενθαρρύνει τους ακροατές μαθητές του να εμπλακούν κι αυτοί στην πλοκή του έργου και να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα.
Αργότερα καλεί και τους γονείς των μικρών μαθητών να έρθουν στο σχολείο και να διδάξουν, μιλώντας για θέματα που αυτοί θα διαλέξουν. Πολλοί γονείς αποτολμούν να πάρουν μέρος και θίγουν διάφορα θέματα όπως, το ψάρεμα, τη θέση των γυναικών στην τοπική κοινωνία, τη θρησκεία, τα θεραπευτικά βότανα, και τους προγόνους τους.
Βέβαια υπάρχει συνεχώς μία κόντρα μεταξύ του άθεου λευκού και των «συντηρητικών» μαύρων ιθαγενών που φοβούνται πως απειλούνται από την επιρροή που εξασκεί ο κύριος Γουότς στα παιδιά τους, όμως η ευγενική στάση του μοναδικού εναπομείναντα λευκού φαίνεται πως τελικά τους σκλαβώνει όλους.
Δυστυχώς ο εμφύλιος φτάνει τελικά και στο μικρό χωριό με φοβερές επιπτώσεις για όλους... Οι συμφορές διαδέχονται η μία την άλλη, ενώ ταυτόχρονα διάφορα μυστήρια λύνονται.
Το βιβλίο δεν έχει ακόμη μεταφραστεί στα ελληνικά, αλλά είναι γραμμένο σε ωραιότατη γλώσσα, η δε ιστορία είναι τόσο ενδιαφέρουσα που δε θα καταλάβετε πόσο γρήγορα τελειώσατε τις 256 σελίδες του!
Εγώ το βρήκα στην έκδοση που βλέπετε στη φωτογραφία:
Lloyd Jones (2008) Mister Pip. New York: Bantam Dell. A Division of Random House, και κοστίζει μόλις 7 ευρώ.
(Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε στην Αυστραλία το 2006.)