Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2009

The Curse of Xanadu




Ένα εκτενέστατο άρθρο σχετικά με τη θεότρελη προσπάθεια μιας ομάδας χάκερ, φιλοσόφων και λοιπών ξετρελαμένων με τη διαχείριση της πληροφορίας να δημιουργήσουν το Xanadu, ένα σύστημα έκδοσης υπερκειμένων που ξεκίνησε με τα πρώτα βήματα του ελεύθερου λογισμικού και συνεχίστηκε για τριάντα χρόνια, αλλά φευ χωρίς χειροπιαστό αποτέλεσμα.
Την αρχική ιδέα είχε ο Ted Nelson τη δεκαετία του 1960 με τη μανία του να βάλει κάποια τάξη στη χαωτική ρευστότητα που τον περιέβαλλε (και λόγω του ψυχολογικού του προβλήματος που τον εμπόδιζε να συγκεντρωθεί για πολύ ώρα σε κάποιο θέμα). Έτσι φαντάστηκε μια παγκόσμια βιβλιοθήκη ηλεκτρονικών εγγράφων που θα συνδεόταν μεταξύ τους με υπερδεσμούς ακόμη και με ό,τι είχε διαγραφεί!
Αντιλαμβάνεστε πόσο δύσκολο ήταν προγραμματιστικά το εγχείρημα την εποχή που ένας τελευταίας τεχνολογίας υπολογιστής είχε κληρό δίσκο μολις 10 μέγα και σερνόταν με μνήμη 256 κάπα!
Και όμως, βρέθηκαν αρκετοί τολμηροί προγραμματιστές που το προσπάθησαν και έφτασαν κοντά στη λύση γράφονταν απίστευτα κομψό κώδικα!
Ήταν οι Mak Miller, Roger Gregory, Stuart Greene, Eric Hill, Roland King, Michael McCarthy

Ένα συγκινητικό κείμενο που θα γοητεύσει κάθε λάτρη της ιστορίας των υπολογιστών.

Gary Wolf (1995). The Curse of Xanadu. Wired Issue 3.06 June 1995
Δωρεάν στο διαδίκτυο
http://www.wired.com/wired/archive/3.06/xanadu.html

Δευτέρα 5 Οκτωβρίου 2009

A Brief Histoy of the Future




Υπάρχουν λιγοστά βιβλία που διαβάζοντας τα δε θέλεις να τα τελειώσεις, τα διαβάζεις αργά, ηδονικά όπως πιπιλίζεις την αγαπημένη σου καραμέλα. Εξ άλλου σου προκαλούν τόσες πολλές σκέψεις και συνειρμούς που συνεχώς κοντοστέκεσαι, ξαναδιαβάζεις, σημειώνεις κάτι, αναλογίζεσαι, διαφωνείς, ή επικροτείς συχνά κρυφογελώντας γιατί κι εσύ ο ίδιος είχες σκεφτεί ακριβώς αυτό που έγραψε ο συγγραφέας.
Επί πλέον, καταλαβαίνεις πως το βιβλιο γράφτηκε, από το διακαή πόθο του συγγραφέα να επικοινωνήσει, να λυτρωθεί από κάτι που τον βασάνιζε γιατί το θεωρούσε τόσο πολύ σημαντικό.
Ένα τέτοιο βιβλιο είναι αυτή η σύντομη ιστορία του μέλλοντος (δηλαδή του διαδικτύου).

O καθηγητής στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Αγγλίας, και δημοσιογράφος της εφημερίδας Observer, John Naughton επιχειρεί με το βιβλίο αυτό να ρίξει τα φώτα της δημοσιότητας στους αφανείς ήρωες που έκαναν το διαδίκτυο πραγματικότητα: τους μηχανικούς και επιστήμονες πληροφορικής που "έγραψαν όλες αυτές τις ατελείωτες γραμμές κώδικα χωρίς να κερδίσουν ούτε ένα σεντ από οποιοδήποτε πνευματικό δικαίωμα." Γιατί απλά το διαδίκτυο ξεκίνησε ως ένας ανοικτός θεσμός, μια ελεύθερη αγορά ιδεών όπου τίποτε δεν είναι ιδιοταγές."

H πρώτη του επαφή με την τεχνολογία έγινε όταν, παιδάκι ακόμη, είχε την εμπειρία μιας επικοινωνίας με ασύρματο στα βραχέα. Η έκπληξη που ένιωσε τότε τον ακολουθεί σε όλη του τη ζωή, όποτε συναντά ένα νέο τεχνολογικό επίτευγμα.
Και φυσικά για τις αρχές της νέας χιλιετίας, τι πιο εκπληκτικό από το διαδίκτυο.
Σ΄αυτό αφιερώνει το βιβλίο του, παρουσιάζοντάς μας την ιστορία του και ανιχνεύοντας το μέλλον.
Το βιβλίο βέβαια μιλάει για πράγματα που μπορεί σήμερα να ακούγονται κάπως του "20ου αιώνα" όπως ο φυλλομετρητής Νetscape, η γραμμή ISDN κτλ., αλλά κι αυτά έχουν την αξία τους επειδή συνειδητοποιούμε στο "ιστορικό" αυτό βιβλίο πόσο γρήγορα κυλάει ο χρόνος στον ψηφιακό μας κόσμο.
Το τέταρτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στους πρωτομάστορες του διαδικτύου. Παρελαύνουν μερικά από τα ιερά τέρατα της πληροφορικής όπως ο Vannevar Bush καθηγητής στο ΜΙΤ και δημιουργός του διαφορικού αναλυτή, Norbert Wiener, Claude Shannon, και ο John McCarthy.
Τα πράγματα γίνονται πιο συναρπαστικά καθώς παρακολουθούμε την προσπάθεια του Paul Baran να πείσει την ΑΤ&Τ... να αναβαθμιστεί σε ψηφιακή, και αφού απολαύσουμε ένα επεξηγηματικό μάθημα για την τεράστια διαφορά μεταξύ αναλογικών/ψηφιακών σημάτων στο έκτο κεφάλαιο, φτάνουμε στο συγκλονιστικό έβδομο κεφάλαιο, όπου δεν πιστεύουμε πραγματικά στα μάτια μας, όταν μαθαίνουμε πως η εταιρία που προσέφερε την κρυσταλλολυχνία, το λειτουγικό σύστημα UNIX και τη γλώσσα προγραμματισμού C, έδειξε τέτοια στενομυαλιά στις προτάσεις του Paul Baran για ανάπτυξη του διαδικτύου το 1972.
To δέκατο κεφάλαιο μας εξιστορεί πώς εξυφάνθη ο πρώτος ιστός κυρίως με τη χρήση της φαεινής ιδέας του Vinton Cerf για αποστολή των πακέτων πληροφοριάς εσώκλειστων μέσα σε ειδικούς "φακέλους" (TCP messages).
Στο ενδέκατο κεφάλαιο μαθαίνουμε για το δίκτυο των φτωχών συγγενών, των πιο φτωχών πανεπιστημιακών & ερευνητικών κόμβων δηλαδή που δεν έπαιρναν χρηματοδότηση από το στρατιωτικό ARPANET. Tο νέο αυτό μαζικό δίκτυο έγινε πραγματικότητα αφού ο Jim Ellis έγραψε το πρόγραμμα News version A, ώστε να γίνει δυνατόν να λειτουργήσει το Usenet.
Τίποτε από όλα ατά δε θα είχαν συμβεί αν το 1969 οι Ken Thompson & Dennis Ritchie δεν δημιουργούσαν, πάνω σε έναν πάμφθηνο, πρωτόγονο DEC DPD-7, το επαναστατικό λειτουργικό σύστημα UNIX.
Με μονάχα 11.000 γραμμές πηγαίου κώδικα (έναντι των 5,6 εκατομμυρίων γραμμών του Windows ΝΤ 3.1 που πρόσφερε πάνω-κάτω τα ίδια πράγματα). Το λειτουργικό ξαναγράφτηκε το 1974 από τον Ken Thompson σε γλώσσα C, και προσφερόταν στην τιμή των 150 δολαρίων (μαζί με τα συνοδευτικά εγχειρίδια!), ένα πολύ χαμηλό ποσό που οποιοδήποτε πανεπιστήμιο μπορούσε να διαθέσει, για να τρέξουν τα φτηνά μηχανήματά του αυτό το πανίσχυρο νέο λειτουργικό.
Έτσι άρχισε μια επανάσταση, διότι όλα τα τμήματα πληροφορικής κατείχαν πλέον ένα λιτό λειτουργικό το οποίο μπορούσαν οι ίδιοι να προσαρμόσουν στις ανάγκες τους, και με τη βοήθεια της ακαδημαϊκής κοινότητας ακόμη και να βελτιώσουν.
Mε το δωδέκατο κεφάλαιο φτάνουμε πλέον στην προσπάθεια των ιδιοφυών προγραματιστών Ward Christensen & Randy Suess να πετύχουν την επικοινωνία μεταξύ υπολογιστών μέσω καλωδίων τηλεφώνου και ειδικών προγραμμάτων που έγραψαν βέβαια οι ίδιοι: κατ' αρχάς το MODEM, και κατόπιν το XMODEM, το οποίο λειτουργούσε ως πρωτόκολλο διορθωτής των λαθών μιας σειριακης μετάδοσης. Προγράμματα που φυσικά δημοσίευτηκαν στο δημόσιο χώρο. Ήδη από το 1977, ο Ward Christensen πρόσφερε ένα ακόμη πρόγραμμα, το CBBS, που καθιστούσε κάθε υπολογιστή κανονικό σύστημα αποθήκευσης και προώθησης μυνημάτων.
Ήταν η αρχή της δημιουργίας των ελεύθερων δικτυακών κοινοτήτων, στις οποίες πια οποιοσδήποτε μπορούσε ισότιμα να πάρει μέρος.
Η αντίδραση δεν άργησε να παρουσιαστεί, μέσω του δημοκρατικού γερουσιαστή της Νεμπράσκα James Exon που προσπάθησε να λογοκρίνει το διαδίκτυο ήδη από τα γενοφάσκια του με το νόμο "περί κοσμιότητας στις επικοινωνίες" που υπογράφτηκε από τον Κλίντον το Φεβρουάριο του 1996. Δε χάρηκε όμως για πολύ. Το επόμενο καλοκαίρι η Αμερικάνικη Ένωση Βιβλιοθηκών [ALA] και η Αμερικάνικη Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών [ACLU] έφεραν το νόμο στα δικαστήρια της Πενσιλβάνια όπου κρίθηκε αντισυνταγματικός.
Ο δικαστής Dulzell χαρακτηριστικά είπε:
"... το διαδίκτυο αποτελεί την πιο συμμετοχική αγορά ελευθερίας, όπου μπορεί να ακουστεί ο λόγος των μαζών...
Το θέμα έφτασε στο ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ Την επόμενη χρονιά, όμως κι εκεί κρίθηκε πως το διαδίκτυο πρέπει να αφεθεί ελεύθερο, βάσει του συνταγματικού δικαιώματος της ελευθερίας του λόγου.

Πρέπει να καταλάβατε ήδη πως πρόκειται για ένα βιβλίο που θα ξετρελάνει όσους ενδιαφέρονται για τις Νέες Τεχνολογίες και την ιστορία της πληροφορικής με τον πλούτο πληροφοριών που προσφέρει και ο γαφυρό του ύφος.
Απλά δε θα μπορείτε να κοιμηθείτε πριν το τελειώσετε.
Αλλά, δε γίνεται και να μη σας κουράσω λίγο ακόμη με το 13ο του κεφάλαιο.
Τιτλοφορείται "Η οικονομία των δώρων" και το θέμα του είναι το κίνημα του ελεύθερου λογισμικού και του ανοικτου κώδικα.
Όλα ξεκίνησαν το 1979 με την άρνηση της Xerox να δώσει τον πηγαίο κώδικα ενός εκτυπωτή της που χρησιμοποιόταν στο εργαστήριο Τεχνητής Ευφυίας του ΜΙΤ στον Richard Stallman, τον σπουδαιότερο ίσως χάκερ όλων των εποχών.
Τι; Να κρατήσει κρυφό τον κώδικα;
Σαν να μην έφτανε το ακραίο αυτό επεισόδιο, μερικά χρόνια μετά, η ΑΤ&Τ κατάφερε να ξανααποκτήσει την ιδιοκτησία του UNIX και απαγόρευση την ελευθερη δημοσίευσή ή μετατροπή του.
Ο Richard Stallman δεν μπορούσε να ανεχτεί τέτοια προσβολή άλλο!
Ρίχτηκε με τα μούτρα στη δουλειά για να γράψει από την αρχή έναν ολόκληρο κλώνο του UNIX, που το ονόμασε κοροϊδευτικά GNU ("το G δεν είναι UNIX").
Πάνω σ'αυτή του δουλειά, και στο μίνι λειτουργικό MINIX που έφτιαξε ο Ολλανδός καθηγητής πληροφορικής Andrew Tanenbaum, στηρίχθηκε το 1991 ο Φιλανδός φοιτητής Linus Torvalds για να ολοκληρώσει τον πυρήνα του Linux.
Η επανάσταση στο χώρο των ελεύθερων λογισμικών συστημάτων είχε αρχίσει... που μου επιτρέπει κι εμένα σήμερα να γράφω όλα αυτά σε έναν υποφορητό με λειτουργικό Xandros/Linux το οποίο είναι δωρεάν, μέσω της υπηρεσίας ιστολογίων της Google, η οποία επίσης χρησιμοποιεί κάποια διανομή GNU/LINUX.
Για τη διάδοσή του βέβαια συνέβαλε πολύ και η ανάπτυξη του διαδικτύου, (κεφ. 15),
ιδίως με την εμφάνιση του Netscape, του πρώτου φυλλομετρητή που κατασκευάστηκε παίρνοντας υπ' όψιν τις δυνατότητες της πλειοψηφίας των χρηστών του 1994, οι οποίοι είχαν αργές dial-up συνδέσεις.
Χρειάστηκε βέβαια η σύμπραξη του Chris Andreessen, που είχε γράψει τον κώδικα για το φυλλομετρητή Mosaic, και του μάγου των γραφικών Jim Clark . Με τα χρήματα του δεύτερου στήθηκε η εταιρία που μάζεψε όλη την ομάδα ανάπτυξης του παλιού φυλλομετρητή του Εθνικού Κέντρου Εφαρμογών Υπερυπολογιστών (NCSA). Εργάστηκαν σκληρά επί δέκα μήνες 18 ώρες την ημέρα χωρίς αργίες και ολοκλήρωσαν το έργο το Δεκέμβριο του 1994. Ο φυλλομετρητής δόθηκε δωρεάν στο διαδίκτυο (η εταιρία τους πληρωνόταν μόνο για την ειδική έκδοση για εξυπηρετητές) και μέσα σε μόνο τέσσερις μήνες κατέλαβε το 75% της αγοράς.

Ας ολοκληρώσω λοιπόν με μια σύνοψη τω βασικών αξιών του διαδικτύου:
1) καλύτερο ανοικτό παρά κλειστό
2) όχι ρυθμίσεις στο περιεχόμενο
3) αξιοκρατία μέσω της ελευθερίας έκφρασης


Επειδή ο συγγραφέας πιστεύει πως:
"To βιβλίο είναι ένα θαυμάσιο πράγμα. Είναι απίστευετα φορητό, υψηλής ανάλυσης ως προς την ευκρίνεια, φιλικό προς το χρήστη, μια "συσκευή" με αστείρευτη μπαταρία. Αλλά από την άλλη
μεριά πάσχει από... αδράνεια."
αφιέρωσε έναν ιστότοπο στην επικαιροποίησή του.
http://www.briefhistory.com/
To blog του συγγραφέα http://memex.naughtons.org/
H ιστοσελίδα του στο αγγλικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
http://systems.open.ac.uk/page.cfm?pageid=JohnNhome

John Naughton (2000). A Brief History of the Future. The origins of the internet. London: Phoenix
Ninth impression 2003.
ISBN 0-75381-093-X