Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου 2008

ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ



Με το έργο αυτό ο Ξενοφώντας προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα πώς
μια τόσο ολιγάνθρωπη πόλη αναδείχτηκε μία από τις πιο ονομαστές στην Ελλάδα.
Ο Αθηναίος ιστορικός, εμφανέστατα θαυμαστής του σπαρτιατικού συστήματος διακυβέρνησης της Σπάρτης, στο σύντομο αυτό πολιτικό του δοκίμιο, μας παρουσιάζει όλα τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του "στρατοκρατικού" καθεστώτος, που φαίνεται πως κύριό του μέλημα ήταν η συντήρηση ενός άριστα εκπαιδευμένου στρατού που θα υπεράσπιζε την σπαρτιατική κοινωνία τόσο από τους εσωτερικούς της εχθρούς (τους είλωτες), όσο και από τους εξωτερικούς.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει στην σπαρτιατική αγωγή, την εκπαίδευση των νέων, κοριτσιών και αγοριών κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μάθουν πως το κύριό τους καθήκον είναι το συμφέρον της πατρίδας και όχι το ατομικό ή το οικογενειακό.
Στη Σπάρτη άμιλλα δε σήμαινε επίδειξη πλούτου ή γνώσεων αλλά αυστηρή πειθαρχεία, εργατικότητα, σεβασμός στην εξουσία, η δε χειρότερη προσβολή ήταν να χαρακτηριστεί κάποιος πολίτης δειλός, οπότε σχεδόν εξοστρακιζόταν από την απόλυτα συντεταγμένη αυτή πολιτεία.
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τα κεφάλαια 2-4, όπου περιγράφεται η συστηματική εκπαίδευση των εφήβων ώστε "εις το μήποτε οργήν του μη πείθεσθαι τοις νόμοις κρατήσαι".
Οι Σπαρτιάτες βλέπετε, αντίθετα από τους άλλους αρχαίους Έλληνες, δε σταματούσαν την αγωγή μετά την παιδική ηλικία, κυρίως επειδή γνώριζαν πως κατά την εφηβική ηλικία περισσεύει η "ύβρις" και οι "επιθυμίες των ηδονών" οπότε οι παιδονόμοι επέβαλαν
"πλείστην ασχολίαν" για να μην καταντήσουν οι νέοι εντελώς περιθωριακοί λόγω δειλίας...

Ξενοφώντος Λακεδαιμονιών Πολιτεία. Μετάφραση - σχόλια Γιώργος Ράπτης.
(ειδική έκδοση για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 2008)
2007 Εκδόσεις Ζήτρος ISBN 978-960-19-0037-7

Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2008

ΚΑΙΣΑΡ



Στο βίο αυτό ο Πλούταρχος διηγείται την πολυτάραχη ζωή του πιο περίφημου Ρωμαίου στρατηλάτη, του Καίσαρα, τον οποίο παραλληλίζει βέβαια με τον Αλέξανδρο.
Τον παρακολουθούμε να σκαρφαλώνει σκαλί σκαλί όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας:
ιερέας του Δία (flamen dialis), δήμαρχος (tribunus plebis), ταμίας (quaestor), αρχιερέας ( pontifex maximus), στρατηγός ηγεμών (praetor), τιμητής των ηθών (praefectus morum) και τέλος ύπατος (consul).
Ηγέτης πάντα του "λαϊκού κόμματος" (populares) δε σταμάτησε ποτέ να χαϊδεύει το λαό προσφέροντας αφειδώς από την ίδια του την περιουσία, ψηφίζοντας νόμους για ανακατανομή των δημοσίων γαιών στους άπορους και επιλέγοντας ως περιοχή της κατοικίας του την υποβαθμισμένη Subura, τη συνοικία με τα πορνεία και τη λαϊκή αγορά.
Αφού κατάκτησε όλη την τότε γνωστή οικουμένη, Μικρά Ασία, Γαλατία και Αφρική,
δε δίστασε να διαβεί το Ρουβίκωνα και να εμπλακεί σε εμφυλίους πολέμους, μέχρι την ολοκληρωτική κατατρόπωση των αντιπάλων του (Πομπηίου, Κάτωνα, Σκιπίωνα) και την απόλυτη κυριαρχία του.
Έφτασε στο αξίωμα του δια βίου δικτάτορα (dictator perpetuo), απόλυτος άρχων, κοσμοκράτορας, όμως αυτός "ο της βασιλείας έρως" του στοίχισε τη ζωή.
Την 15 Μαρτίου του 44 π.Χ., αψήφισε τις προειδοποιήσεις για συνωμοσία εναντίον του, και όλα τα "σημεία θαυμαστά και φάσματα" (ουράνια φώτα, κρότους, φλεγόμενους ανθρώπους, δυσοίωνα σημάδια σε θυσίες) και πηγαίνει στη σύγκλητο, προτιμώντας τον
"απροσδόκητον θάνατον".
Εκεί ο πατέρας της πατρίδας (pater patriae) δολοφονείται από ομάδα αντιπάλων του με αρχηγούς τον Κάσσιο & τον Βρούτο.

Στο βίο αυτό βρήκα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες τις αφηγήσεις
α) σύγκρουση με αριστοκρατικούς και τρομοκρατία (παρ. 14-15)
β) πολεμικές σκηνές από τους γαλατικούς πολέμους (παρ. 16-20)
γ) σκηνές πανικού στη Ρώμη κατά τον εμφύλιο πόλεμο (παρ. 34-37)
δ) καταδίωξη του Κάτωνα στη Λιβύη (παρ. 52-54)
ε) τα γεγονότα περί της δολοφονίας του Καίσαρα (παρ. 63-67)



Πλουτάρχου Βίοι Παράλληλοι. Καίσαρ. Εισαγωγή-μετάφραση Γιώργος Α. Ράπτης.
Ειδική έκδοση για την εφημερίδα Το Βήμα, σε δύο τομίδια, 2008.

(αρχική έκδοση, 2005 Εκδόσεις Ζήτρος)