Old School

Οι λόγοι που με παρακίνησαν να διαβάσω αυτό το βιβλίο του Tobias Wolff είναι οι εξής:
α) ιδιωτικά σχολεία στις ΗΠΑ
β) αναγνωστικές λέσχες μαθητών, εκκολαπτόμενοι συγγραφείς
γ) οι πολύ καλές κριτικές που διάβασα για το συγγραφέα
δ) ότι κυκλοφόρησε μόλις πριν πέντε χρόνια (1993)
ε) το ωραιότατο εξώφυλλο της αμερικάνικης έκδοσης που βλέπετε στη φωτογραφία, που είχα δει και στο διαδίκτυο, το οποίο δείχνει την τραπεζαρία του σχολείου όπου βλέπουμε τους μαθητές (με κουστούμι και γραβάτα) να προσεύχονται με σκυμμένο το κεφάλι, ενώ επικεφαλής σε κάθε τραπέζι βρίσκεται ένας καθηγητής, πολυέλαιοι... συντηρητική μεγαλοαστική κοινωνία της Νέας Αγγλίας στις αρχές του 1960

Παρ’ ότι το βιβλίο είναι μυθιστόρημα και όχι απομνημονεύματα, ίσως θα μπορούσε να καταλάβει τη δεύτερη θέση σε μια τρίτομη αυτοβιογραφία του συγγραφέα. Ο Tobias Wolff έχει ήδη εκδώσει δύο καθαρά αυτοβιογραφικά βιβλία: το ''This Boy's Life'', όπου μιλάει για τα παιδικά του χρόνια, και το ''In Pharaoh's Army', όπου μιλάει για τη θητεία του στον αμερικάνικο στρατό στο Βιετνάμ. Το “Old School” καλύπτει το ενδιάμεσο κενό των εφηβικών του χρόνων.
Εξ άλλου ο ίδιος ο συγγραφέας είχε φοιτήσει στο ελιτίστικο συντηρητικό κολέγιο οικοτροφείο The Hill School στην Πενσυλβανία, από το οποίο μάλιστα είχε αποβληθεί. Τέτοιου είδους σχολεία λέγονται «preparatory schools» στην Αμερική και προετοιμάζουν μαθητές ηλικίας 15-18 χρονών (ανάλογες τάξεις με τις δικές μας Γ Γυμνασίου, Α, Β, & Γ Λυκείου) για την είσοδό τους σε καλά πανεπιστήμια. Τα περισσότερα είναι οικοτροφεία και φυσικά είναι πανάκριβα αν και προσφέρουν υποτροφίες και σε λίγους άριστους μαθητές κατώτερων οικονομικά τάξεων. Ενδεικτικά για το σχολικό έτος 2007-2008 τα ετήσια δίδακτρα στο πραγματικό ιδιωτικό σχολείο που πήγε ο Tobias Wolff ήταν $39,400 για τους οικότροφους και $27,000 για όσους μαθητές δε μένουν μέσα στο σχολείο.
Επίσης αυτά τα σχολεία θέλουν να παρουσιάζονται ως θεματοφύλακες της παράδοσης. Π.χ. όπως διαφημίζει η ιστοσελίδα του συγκεκριμένου ιδιωτικού: αντίθετα με άλλα ιδιωτικά οικοτροφεία το «The Hill» διατηρεί την παραδοσιακή στολή (σακάκι και γραβάτα) για τους μαθητές του και απαιτεί την παρακολούθηση λειτουργίας δύο φορές την εβδομάδα, ενώ τα γεύματα λαμβάνουν χώρα στην τραπεζαρία, υπό την παρουσία του εκπαιδευτικού προσωπικού.
Οι ομοιότητες παραείναι πολλές με το φανταστικό σχολείο του μυθιστορήματος.

Στο «Παλιό σχολείο» ο κύριος ήρωας (του οποίου το όνομα δεν αναφέρεται ούτε μια φορά) φοιτά με υποτροφία σ’ ένα ιδιωτικό κολέγιο, όπου υπάρχει η παράδοση να καλούνται διάσημοι συγγραφείς για να μιλήσουν στους μαθητές, οι δε τελειόφοιτοι παίρνουν μέρος σε ένα διαγωνισμό διηγήματος, όπου ο νικητής, ως βραβείο, έχει την ευκαιρία να μιλήσει για λίγη ώρα αυτοπροσώπως με τον καταξιωμένο επισκέπτη. Έκείνη τη σχολική χρονιά παρελαύνουν πρώτα ο Robert Frost, μετά η Ayn Rand και στο τέλος ο Ernest Hemingway. Ο ήρωας καταφέρνει να πάρει το πρώτο βραβείο στον τελευταίο διαγωνισμό, αυτόν που θα ήθελαν πιο πολύ να κερδίσουν όλοι, αλλά... λόγω κάποιων απίστευτων καταστάσεων δε θα συναντήσει ποτέ τον πιο διάσημο εν ζωή Αμερικάνο συγγραφέα εκείνης της εποχής.
Τι κρύβεται άραγε πίσω από τους τοίχους του κολεγίου. Ποιοι φορούν πράγματι προσωπεία; Και τι νόημα θα έχουν οι αποκαλύψεις που θα επακολουθήσουν;
Ο συγγραφέας μας έχει προειδοποιήσει για το κύριο θέμα του στην προμετωπίδα του βιβλίου παραθέτοντας το απόσπασμα από το ποίημα του Mark Strand "Elegy for my father":
« Γιατί μου είπες ψέμματα;
Μα πάντα νόμιζα πως έλεγα την αλήθεια.
Γιατί μου είπες ψέμματα;
Γιατί η αλήθεια ψεύδεται πιο πολύ από οτιδήποτε άλλο, και εγώ αγαπώ την αλήθεια»

Πολλοί θα νομίσουν από τον τίτλο πως πρόκειται για βιβλίο σχετικό με εφήβους, σχολεία και τις συνηθισμένες τρέλες που συμβαίνουν σε τέτοιες περιπτώσεις. Δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Σε σε καμία περίπτωση δεν κατατάσσεται στην «εφηβική λογοτεχνία».
Το μυθιστόρημα είναι ιδιαίτερα απαιτητικό, τόσο από άποψη γλώσσας και λεξιλογίου, αλλά κυρίως γιατί δε μιλάμε για το βιβλιαράκι που ξεφυλλίζουμε χαζευτικά στην παραλία. Μήπως χρειάζεται μια δεύτερη η τρίτη ανάγνωσή του;


Ετικέτες/ θέματα/ λέξεις κλειδιά/ μοτίβα:
Robert Frost, Ernest Hemingway, Ayn Rand, Mark Strand
αμερικάνικη αριστοκρατία, Αμερικάνοι συγγραφείς του 20ου αιώνα, αντιφατικοί χαρακτήρες, αξιοκρατία, ατομικισμός, αυθεντικότητα, αυτοαναφορικότητα, αυτοβιογραφία, δημιουργική γραφή, διασημότητες, διπλοπροσωπία, ειλικρίνεια, εξαπάτηση, επιφυλακτικότητα, εφηβεία, ηθική, ιδιωτικά οικοτροφεία, λογοκλοπή, ματαιοδοξία, Νέα Αγγλία, συντηρητισμός, τόλμη, υποκρισία, φιλαλήθεια, φιλοδοξία

Διάβασα την έκδοση
Tobias Wolff (2003). Old School. New York: Vintage
195 σελίδες
ISBN 0-375-70149-4
αρ. ταξινόμησης Dewey 813.54

Το βιβλίο εκδόθηκε στα ελληνικά το 2008 από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ σε μετάφραση του Παντελή Κοντογιάννη.

Μπορείτε να δείτε και την πολύ ενδιαφέρουσα σχετική κριτική για το βιβλίο από το το συγγραφέα Θεόδωρο Γρηγοριάδη στο μπλογκ του
http://teogrigoriadis.blogspot.com/2008/05/tobias-wolff.html