Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου

Ένας ακόμη τόμος της σειράς “εκπαιδευτικά βιβλία για το γυμνάσιο” από την Ελληνοεκδοτική που (όπως κατά λέξη μας λέει ο Βαλεριανός στον πρόλογο) στοχεύει με “τρόπο απλό και μεθοδικό να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν και να προσπεράσουν τις μαθησιακές δυσκολίες αλλά ταυτόχρονα να αγαπήσουν την ιστορία ως μάθημα που δημιουργεί σκεπτόμενους ανθρώπους”.

Το σχολικό αυτό βοήθημα χωρίζεται σε 65 ενότητες (όσες κι αυτές του επίσημου σχολικού εγχειριδίου του ΟΕΔΒ).
Κάθε ενότητα αποτελείται από:
α) μονοσέλιδο χρονολογικό πίνακα της ιστορικής περιόδου που καλύπτει η ενότητα, που μπορεί να φανεί χρήσιμος σε όσους θέλουν με μια ματιά να σχηματίσουν μια χρονολογική εικόνα της εποχής
β) χρήσιμες επιπρόσθετες πληροφορίες πάνω στα σημαντικότερα γεγονότα της περιόδου
γ) κύρια σημεία που μας ξαναθυμίζουν τα θέματα του προαναφερθέντος χρονολογικού πίνακα
δ) νοηματική αναδιήγηση, όπου με απλά λόγια γίνεται μια αφήγηση των γεγονότων της περιόδου σε σύντομες παραγράφους, καθεμία από τις οποίες επισημαίνεται με σκιασμένο παραλληλόγραμμο που περιέχει τον τίτλο της παραγράφου. Αυτοί οι τίτλοι είναι πολύ χρήσιμοι όταν γίνεται επανάληψη γιατί με μια ματιά μα θυμίζουν τα κύρια σημεία της ενότητας. Καλή ιδέα επίσης είναι το χρωμάτισμα των κύριων λέξεων μέσα σε κάθε παράγραφο με ροζ χρώμα. Π. χ. στην 60η ενότητα “Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση”, οι επισημασμένες ροζ λέξεις είναι: Καραμανλής, ΕΟΚ, συνθήκη προσχώρησης, 28 Μαΐου 1979, 1 ιανουαρίου 1981, ΠΑΣΟΚ, κυβέρνηση Παπανδρέου, ΜΟΠ, πακέτο Ντελόρ, συνθήκη Μάαστριχτ, ΚΠΣ, ένταξη στην ΟΝΕ, 1 Ιανουαρίου 2001, 1 Ιανουαρίου 2002, υιοθέτηση του ευρώ, 2004 ένταξη της Κύπρου.
ε) απαντήσεις των ερωτήσεων του σχολικού εγχειριδίου
στ) σχολιασμός των γραπτών πηγών του σχολικού εγχειριδίου
ζ) απαντήσεις των ασκήσεων- δραστηριοτήτων του σχολικού εγχειριδίου
η) ερωτήσεις εμπέδωσης και αυτοαξιολόγησης που ΔΕΝ περιέχονται στο του σχολικό εγχειρίδιο
θ) επαναληπτικά διαγωνίσματα στο τέλος κάθε κεφαλαίου (κάθε 5-6 δηλαδή ενότητες) που ΔΕΝ περιέχονται στο του σχολικό εγχειρίδιο
ι) τράπεζα θεμάτων που μπορεί να πέσουν σε κάποιο από τα προβλεπόμενα διαγωνίσματα τριμήνων ή στις τελικές ανακεφαλαιωτικές εξετάσεις που ΔΕΝ περιέχονται στο του σχολικό εγχειρίδιο
Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν οι απαντήσεις όλων των επιπλέον ερωτήσεων.

Ποιοι μπορεί όμως να είναι οι πιθανοί αγοραστές αυτού του βιβλίου;
Φαντάζομαι καθηγητές που διδάσκουν το μάθημα στα γυμνάσια και θα ήθελαν ένα βοήθημα όταν προετοιμάζονται για τη διδασκαλία τους, όταν βγάζουν τα θέματα εξετάσεων ή ακόμη και για να ελέγχουν αν αντιγράφουν οι μαθητές τους όταν εξετάζονται τις ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου.
Ο κύριος όγκος όμως των αγοραστών πρέπει να είναι οι μαθητές, ή μάλλον οι γονείς τους, που νομίζουν πως με τέτοια βοηθήματα πράγματι κάνουν τη ζωή των παιδιών τους ευκολότερη. Λίγο το άγχος των βαθμοθήρων προπαντός μαθητών, λίγο η αγωνία των γονέων που δεν είναι σίγουροι αν βοηθούν αρκετά τα τέκνα τους, να οι λόγοι που καθιστούν τέτοια βιβλία πραγματικά χρυσωρυχεία για τους εκδοτικούς οίκους που ειδικεύονται στα εκπαιδευτικά βιβλία.
Πώς άραγε χρησιμοποιούν οι μαθητές ένα τέτοιο βιβλίο;
Φοβάμαι πως το ανοίγουν μονάχα (ή κυρίως) για να αντιγράψουν τις λύσεις των ασκήσεων του βιβλίου.
Οπότε ακυρώνεται ο ρόλος αυτών των ασκήσεων διότι οι μαθητές δεν σκέφτονται ουσιαστικά τίποτε. Ούτε καν διαβάζουν το σχετικό κείμενο του σχολικού εγχειριδίου.
Αμφιβάλλω επίσης πολύ το κατά πόσον οι μαθητές ασχολούνται καθόλου με τα επαναληπτικά διαγωνίσματα ή την τράπεζα θεμάτων.
'Ετσι, δυστυχώς, οι στόχοι που ετέθησαν στον πρόλογο του βοηθήματος
α) να δημιουργήσει σκεπτόμενους μαθητές &
β) να αγαπήσουν οι μαθητές την ιστορία
παραμένουν φρούδες ελπίδες...
Ιδίως ο πολυπόθυτος στόχος “να αγαπήσουν οι μαθητές την ιστορία” χρειάζεται πολύ δουλειά κυρίως από το διδάσκοντα, και μόνον υπό την προϋπόθεση πως θα χρησιμοποιούσε πιο δημιουργικά και πρωτότυπα τόσο το σχολικό εγχειρίδιο όσο και το βοήθημα.
Τι θέλω να πω με τούτη την τελευταία παρατήρηση;
Εξηγούμαι.
Δε νομίζω πως παρόμοια βοηθήματα είναι άχρηστα. Είτε όταν απλώς υποβοηθούν το σχολικό εγχειρίδιο, είτε όταν το ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις.
Αναγνωρίζω επίσης τον κόπο των συναδέλφων εκπαιδευτικών που τα συνέγραψαν. Πολλών οι προθέσεις τους είναι αγνές και ξεκινούν ειλικρινά από την αγάπη τους για την ιστορία ως διδακτικό αντικείμενο.
Την τελευταία λέξη όμως (ιδίως για τους μικρότερους και πιο άπειρους μαθητές του γυμνασίου) έχουν οι μαχόμενοι εκπαιδευτικοί μέσα στην τάξη που θα πρέπει να τα χρησιμοποιήσουν καταλλήλως.
Γιατί από μόνα τους ΔΕΝ ειναι σχεδιασμένα για κατά μόνας μελέτη.

Χριστίνα Μαυροκέφαλου, Π. Μαυροκέφαλος & Δ. Βαλεριανός (2008). Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου. Αθήνα: Ελληνοεκδοτική
ISBN 978-960-8323-10-0