Πνοές

Μια συλλογή 99 πνοών, αφού δεν μπορούμε να τα αποκαλέσουμε «ποιήματα»μιας και ο Εμρέ τα εκφωνούσε από τα βάθη της ύπαρξής του χωρίς να τα επεξεργάζεται όπως οι διανοούμενοι ποιητές. Ο ίδιος εξ άλλου τα αποκαλούσε “Doğuş”; ένα είδος «ομιλίας» καθώς χάνεις τον εαυτό σου κατά την προσπάθεια να εισχωρήσεις στο θείο.

Ο Τούρκος ανατολίτης σούφι, προφορικός ποιητής Ισμαήλ Εμρέ (1900-1970), υπήρξε «ένας μοναχικός οδοιπόρος στο δρόμο του θεού» χωρίς ποτέ να ανήκει σε κάποιο δερβίσικο τάγμα.

Οι πνοές διαβάζονται σαν ερωτικά ποιήματα, σαν προσωπικές μαρτυρίες ενός ατόμου που παλεύει να υπερβεί ανθρώπινες μικρότητες και να ενωθεί με το θείο. Όμως δεν είναι καθόλου παπαδίστικα. ούτε κηρύσσουν κάποια συγκεκριμένη θρησκεία ή στείρο δόγμα. Οι εικόνες που μας ζωγραφίζει ο Ισμαήλ είναι ολοζώντανα γήινες, όπως κι ο τραχύς δρόμος που διάλεξε να διαβεί.
Σε καμιά περίπτωση ευκολοχώνευτο υλικό. Πρέπει να τα ξαναδιαβάσεις, γευόμενος αργά τη σκέψη του «αγράμματου» αυτού απόκρυφου διανοητή.
Ευτυχώς η καλή μετάφραση και τα άφθονα σχόλια της μεταφράστιας βοηθούν αρκετά τον αναγνώστη.

Την επιλογή, μετάφραση και σχολιασμό έκανε η Πολύμνια Αθανασιάδη, καθηγήτρια της Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, με κύρια ερευνητική ενασχόληση τη μετάβαση από τη νεοπλατωνική στην ισλαμική θεολογία.



Ισμαήλ Εμρέ (1991) Πνοές. Αθήνα: Δόμος

Ανθολογία ρωσικού διηγήματος του Μεσοπολέμου

Ένα ανθολόγιο με διηγήματα 32 Ρώσων συγγραφέων του Μεσοπολέμου συγκέντρωσε
η Τάνια Ραχματούλινα, πολλοί από τους οποίους είναι
τελείως άγνωστοι στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό.
Ανάμεσά τους μπολσεβίκοι αλλά και αντιφρονούντες εμιγκρέδες.
Τα σύντομα διηγήματά τους είναι ακριβείς φωτογραφίες μιας πολύ αμφιλεγόμενης περιόδου, για άλλους ωμής δικτατορίας, για άλλους ηρωικών χρόνων που χτιζόταν ο "σοσιαλισμός σε μια χώρα": εμφύλιος, Νέα Οικονομική Πολιτική, κολεκτιβοποίηση, σταλινισμός.
Σε πολλά από αυτά η πραγματικές σκηνές μας κάνουν να αναλογιστούμε
πόσο διαφορετική είναι η ωμή πραγματικότητα από τα εκάστοτε ιδεολογικά μυθολογικά κατασκευάσματα που μας σερβίρουν οι κομματικές σκοπιμότητες.
Ξεχώρισα τα:
"Ένα δεκάλεπτο δράμα" του Γιεβγκένι Ζαμιάτιν,
"Η αριστοκράτισα" του Μιχαήλ Ζοσιένκο,
"Ο ύπνος" του Βαλεντίν Κατάγιεφ,
"Η τσιλιαδόρα" του Αλεξέι Κοζέβνικοφ,
"Η εφημερίδα" του Μιχαήλ Κοζίρεφ" και
"Η ατυχία του προφέσορα Βίπουλκοφ" του Αρκάντι Μπούχοφ.

(2006) Ανθολογία ρωσικού διηγήματος του Μεσοπολέμου. Μετάφραση από τα ρωσικά Τάνια Ραχματούλινα. Αθήνα: Πλέθρον
ISBN 960-348-149-1

American Short Stories of Today

Mια συλλογή δεκαπέντε αμερικάνικων διηγημάτων που διάλεξε ο Esmor Jones.
Επειδή το βιβλίο είναι μόλις 136 σελίδες, ο επιμελητής φρόντισε να συμπεριλάβει πραγματικά σύντομα διηγήματα (short stories) διαφόρων λογοτεχνικών ειδών (κοινωνικά, επιστημονικής φαντασίας, μυστηρίου) σύγχρονων συγγραφέων από διάφορες περιοχές της Αμερικής.
Μιας και το βιβλιαράκι εκδόθηκε το 1988, μην περιμένετε βέβαια ό,τι το πιο τελευταίο, αλλά το ανθολόγιο περιλαμβάνει μερικά πολύ μεγάλα ονόματα: Isaac Asimov, Ursula Le Guin, Frederick Pohl, Kurt Vonnegut Jr, Joyce Carol Oates και Julie Scumacher.
Αυτό που μου άρεσε περισσότερο είναι το συντομότατο διήγημα (μόλις μια σελίδα!) "The Solipsist" του Fredric Brown. Πρόκειται για μια σατυρική άποψη του μυστηρίου της δημιουργίας του κόσμου που θα σας ξαφνιάσει και θα σας κάνει να το σκεφτόσαστε για καιρό...
Και δεν είναι το μόνο!

Esmor Jones (ed.) (1988) American short stories of today. London: Penguin Books

Hitler. 1936-1945. Nemesis

Γυρνώντας την περασμένη εβδομάδα από την ταινία «Επιχείρηση Βαλκυρία» θέλησα να ανατρέξω στα πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να διαπιστώσω κατά πόσον η ταινία αναπαριστούσε πιστά την εποχή.
Πρόκειται για την πιο σοβαρή απόπειρα εναντίον του Χίτλερ που επιχειρήθηκε την 20 Ιουλίου 1944 και ξεκίνησε με την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα μέσα στο περίφημη «Φωλιά του Λύκου» (Wolfsschanze)στην Ανατολική Πρωσία, το αρχηγείο απ΄ όπου παρακολουθούσε τις επιχειρήσεις στο ανατολικό μέτωπο. Η βόμβα που τοποθέτησε ο συνταγματάρχης Claus Schenk Graf von Stauffenberg, εξερράγη αλλά ο Χίτλερ γλίτωσε ως εκ θαύματος. Στο Βερολίνο ξεκίνησε μετά από λίγο η εφαρμογή του σχεδίου Operation Walküre, όπου ο εφεδρικός στρατός (Ersatzheer) επρόκειτο να συλλάβει όλα τα στελέχη του ναζιστικού καθεστώτος και να αδρανοποιήσει τα SS, ώστε ο στρατός να στηρίξει μια νέα εθνική κυβέρνηση που θα οδηγούσε στην άμεση κατάπαυση του πολέμου. Δυστυχώς, λόγω του γεγονότος ότι επέζησε ο Χίτλερ, το πραξικόπημα απέτυχε και όλοι οι συμμετέχοντες πολιτικοί και στρατιωτικοί εκτελέστηκαν μετά από μια δίκη - οπερέτα. Ο πόλεμος συνεχίστηκε για εννέα ακόμη μήνες και στοίχισε στη Γερμανία αμέτρητους νεκρούς οδηγώντας την στην ολοκληρωτική καταστροφή και την τελική άνευ όρων παράδοση.
Το βιβλίο στο οποίο αμέσως κατέφυγα για γρήγορη και σίγουρη μελέτη των ιστορικών γεγονότων ήταν το βιβλίο του καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Sheffield Ian Kershaw “Hitler. 1936-1945. Nemesis”.
Πρόκειται για το δεύτερο τόμο της βιογραφίας του Χίτλερ με τίτλο «Νέμεσις», στον οποίο μελετάται η περίοδος από ο 1936, χρονιά που μετά την επαναστρατιωτικοποίηση της Ρηνανίας ο δικτάτορας απολαμβάνει την υποστήριξη σχεδόν του μεγαλύτερου τμήματος του γερμανικού λαού, μέχρι την αυτοκτονία του ιδίου και την τελική καταστροφή της χώρας το 1945.
Ο κριτικός των Financial Times, Jeremy Paxman, έγραψε ως «δεν μπορεί να φανταστεί πως θα εμφανιστεί για πολύν καιρό μια καλύτερη βιογραφία του μεγάλου τυράννου» και μάλλον έχει δίκιο. Η συγκλονιστική αυτή ιστορική περίοδος μελετάται σε βάθος, με κάθε λεπτομέρεια που αφορά τον πρωταγωνιστή των τρομακτικών γεγονότων που διαδραματίστηκαν κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αρκεί νομίζω να αναφέρω πως χρειάστηκαν 190 σελίδες μόνον για τις σημειώσεις και τις παραπομπές στα 17 κεφάλαια του βιβλίου.
Όλες όμως αυτές οι λεπτομέρειες δεν κάνουν το βιβλίο καθόλου κουραστικό, αντιθέτως διαβάζεται τόσο εύκολα σαν να ήταν ιστορικό μυθιστόρημα.


Ian Kershaw (2001) Hitler. 1936-1945. Nemesis. London: Penguin