The Adventures of Sherlock Holmes

Μια συλλογή δώδεκα διηγημάτων του Ντόιλ, όπου βέβαια ο ένας και μοναδικός Σέρλοκ Χολμζ λύνει μυστήρια με όπλο τη φοβερή του παρατηρητικότητα και ευφυΐα.
Ο μετρ της αστυνομικής λογοτεχνίας είναι και εξαιρετικός συγγραφέας, γι'  αυτό αξίζει να διαβαστεί στο πρωτότυπο.

Το βιβλιαράκι εκδόθηκε στην ειδική σειρά Δημοφιλών Κλασικών Πινγκουίνων στην τιμή των δύο λιρών.

Arthur Conan Doyle (1994). The Adventures of Sjerlock Holmes. London Penguin
ISBN 978-0-140-62100-6

A History of God

Η Karen Armstrong σίγουρα ξέρει να αιχμαλωτίζει την προσοχή του αναγνώστη της με όπλα την απίστευτη ευρυμάθειά της, το γλαφυρό και απλό στιλ της γραφής της, και την αντικειμένικότητά της, παρ' όλο που μερικές φορές γίνεται "λίγο πολιτικά ορθή", κυρίως όσον αφορά το Ισλάμ.
Μια ιστορία των θρησκειών, κυρίως των μονοθειστικών, από τη διάσημη  (τέως καθολική) μοναχή συγγραφέα.

Όσοι ενδιαφέρονται για θέματα ιστορίας και φιλοσοφίας της θρησκείας δεν πρέπει να χάσουν αυτό το βιβλίο.


Karen Armstrong (1993) A History of God. New York: Ballantine Books
ISBN 0-345-38456-3

History of Western Philosophy

H "Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας του Ράσελ" είναι τελείως διαφορετική από το προηγούμενο φιλοσοφικό βιβλίο του ντε Μπότον που διάβασα σ' αυτές τις διακοπές.
Ο Ράσελ έγραψε ένα εντελώς διαφορετικό έργο. Κατ' αρχάς, ως προς την έκταση, είναι τεράστιο [κοντά στις 800 σελίδες] και ασχολείται με όλους τους σημαντικούς φιλοσόφους από τους Προσωκρατικούς μέχρι τον Ντιούι και τον Μπεργκσόν στον εικοστό αιώνα.
Οι ιδέες του κάθε φιλόσοφου παρουσιάζονται πάντοτε σε σχέση με την ιστορική στιγμή που έδρασε η κάθε προσωπικότητα, κάτι που φωτίζει ιδιαίτερα τον αναγνώστη για να κατανοήσει ολόπλευρα το περιβάλλον που επέδρασε στη διαμόρφωση της σκέψης του.
Διαφωτιστικές επίσης είναι και οι σχετικές βιογραφικες πληροφορίες της κάθε προσωπικότητας.
Η κριτική του Ράσελ άλλες φορές είναι σαρκαστική, όπως στη σελίδα 450, όπου συζητά για τον Θωμά Ακινάτη, και χαρακτηριστικά γράφει
"Τι νόημα έχει η προσευχή αφού υπάρχει η θεία πρόνοια;",
άλλοτε ειρωνική, όπως στη σελίδα 452 για τον ίδιο φιλόσοφο, όπου παρουσιάζοντας τα επιχειρήματά του περί ανάστασης του σώματος... ακόμη και στην περίπτωση του ανθρωπωφάγου και των θυμάτων του λέει
"Χαίρομαι να πω πως αυτή η δυσκολία, η οποία με πρώτη ματιά φαίνεται αξεπέραστη, επιλύεται παρακάτω στο έργο Summa contra Gentiles."
Πάντως, παρά τα γνωστά του  αντιθησκευτικά πιστεύω, ο Ράσελ δε τυφλώνεται κατά την κριτική του. Π.χ. στη σελίδα 467 παραδέχεται την ικανότητα του Χριστιανισμού να αφομοιώνει προηγούμενες ιδέες από διάφορες πηγές όπως ο ιουδιασμός, ο περσικός διισμός ή ακόμη και ο νέοπλατωνισμός.
Ούτε φοβάται να "αποκαθηλώσει" μεγάλα ονόματα όπως ο Έρασμος [σ. 502], όταν κριτικάρει την κοντόφθαλμη στάση του όσον αφορά το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών ενός ουμανιστικού σχολείου - όπως τα ακριβά ιδιωτικά στα οποία ο ίδιος ο Ράσελ φοίτησε- που περιοριζόταν κυρίως στις κλασικές σπουδές, και μάλιστα από το πρωτότυπο, ενώ οι επιστήμες δε θεωρούνταν βέβαια κατάλληλη ύλη για τα μυαλά των μελλοντικών καθώς πρέπει κυρίων...


Bertrand Russell (1961). History of Western Philosophy. London: Unwin University Books.
[έβδομη ανατύπωση 1974]

Consolations of Philosophy

Σαν να ήξερε ο φίλος μου ο Κυριάκος τι διάβαζα στις διακοπές όταν μου πρότεινε να του δανειστώ το βιβλίο αυτό του Alain de Botton. Ήταν ακριβώς ό,τι έπρεπε για να διακόψω για λίγο την πιο κουραστική "Ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας" του Ράσελ που είχα αρχίσει προ ημερών.
Ο Alain de Botton στις 244 σελίδες του έργου του καταφέρνει να μας παρουσιάσει έξι σημαντικούς φιλόσοφους [Σωκράτη, Επίκουρο, Σενέκα, Μοντέν, Σόπενχάουερ και Νίτσε] ολοζώντανους και απροσδόκητα γήινους: δηλαδη όχι μόνο τη σκέψη τους άλλα και την εύθραυστη ανθρώπινη πλευρά τους με τα πάθη τους τις φοβίες και τις μικρότητες τους, αλλά και τη μεγαλοσύνη τους.

Πιθανόν σ' αυτό το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο να βρείτε ένα σύντομο οδηγό για την... ευτυχία.


Alain de Botton (2001). Consolations of Philosophy. London: Penguin
ISBN 978-0-140-27661-9
Τιμή 10.99 λίρες



Μια σύγκριση του βιβλίου αυτού, φτηνή χαρτόδετη έκδοση του 2001 (10.99 λίρες) με την προαναφερθείσα "Ιστορία της φιλοσοφίας", εκδόσεις Unwin University Books & τετραπλάσιο σε έκταση έργο του 1974 (2,50 λίρες) δείχνει το πόσο πολύ εκτινάχτηκαν οι τιμές τα τελευταία 35 χρόνια.
Δεν είναι πολύ εύκολες οι συγκρίσεις βέβαια. Τι είναι πιο ακριβό; Οι 250 δραχμές για την ιστορία της φιλοσοφίας το 1974 ή τα 10.99 ευρώ σήμερα;

Shall the religious inherit the earth?

Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο για το μέλλον των κοινωνιών με την άνοδο του θρησκευτικού σκοταδισμού σε παγκόσμια κλίμακα.
Είτε με τη μορφή του ισλαμικού εξτρεμισμού, είτε με τη μορφή του ακραίου χριστιανικού φονταμενταλισμού κυρίως στις ΗΠΑ, είτε ακόμη με τη μορφή των υπερορθόδοξων Χαρεντίμ στο Ισραήλ, μπορεί να ξαναμπαίνουμε σε ένα σκοτεινό μεσαίωνα μισαλλοδοξίας.
Η τάση αυτή μάλιστα καθίσταται αναπόφευκτη λόγω του αδυσώπητου δημογραφικού παράγοντα. Οι ακραίοι θρησκευόμενοι απλά γεννάνε πάρα πολλά παιδιά, ενώ οι  υπόλοιποι [άθεοι ή οπαδοί του λαϊκού κράτους] γεννάνε ελάχιστα ή καθόλου παιδιά!

Η πρόβλεψη πως "Χωρίς μια ιδεολογία που θα εμπνεύσει την κοινωνική συνοχή, ο φονταμενταλισμός δεν μπορεί να σταματήσει. Οι θρησκευόμενοι θα κληρονομήσουν τον πλανήτη." μοιάζει εφιαλτική, αλλά όσοι διαβάσουν τα αδιάσειστα επιχειρήματα του Eric Kaufmann θα καταλάβουν πως ο εχθρός της φιλελεύθερης κοινωνίας δεν είναι προ των πυλών. Έχει ήδη χτίσει ισχυρότατα προγεφυρώματα μέσα της!

Eric Kaufmann (2010). Shall the Religious Inherit the Earth? Demography and politics in the twenty-first century. London: Profile Books.
[τιμή στην Ελλάδα 21 ευρώ]

Η αισθηματική αγωγή

Τι γίνεται με τα βιβλία που βρίσκονται στα πάνω ράφια της βιβλιοθήκης; Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: όσα έχουν διαβαστεί και όσα έχουν περιμένουν για να τα ξαναθυμηθούμε μετά από χρόνια ξεσκονίζοντάς τα.
Στη δεύτερη κατηγορία ανήκει η παλιά αυτή έκδοση της "Αισθηματικής αγωγής", που πρέπει να μου είχε κάνει δώρο πριν από τριάντα πια χρόνια ο παιδικός μου φίλος, ο Σάκης. Την αναζήτησα μαθαίνοντας τις προάλλες για το θάνατο του Τίτου Μυλωνόπουλου, του εκδότη των Εκδόσεων Οδυσσέας, και αποφάσισα να τη διαβάσω επί τέλους!
Οι λόγοι; Κάπως περίεργοι. Νοσταλγία, η μυρωδιά του παλιού βιβλίου, που παρ' όλο που είναι μια φτηνή χαρτόδετη έκδοση διατηρείται αρκετά ανέπαφο, κυρίως χωρίς να τραυματίζεται βαριά στη ράχη του, και ίσως μια αδιόρατη επιθυμία να διαβάσω κλασικούς αυτό το καλοκαίρι.

Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του  Gustave Flaubert που θεωρείται από τα πιο σημαντικά του 19ου αιώνα, είναι μια "ηθική ιστορία για τους ανθρώπους της γενιάς του, ή ακριβέστερα μια ιστορία συναισθημάτων. Ένα βιβλίο για την αγάπη και ο πάθος, όπως τουλάχιστον μπορεί να υπάρχει στις μέρες του συγγραφέα, αδρανές."
Μετά τη "Μαντάμ Μποβαρύ", ο Henry James το χαρακτηρίζει "νεκρό". Σαν να "μασάς στάχτη και ροκανίδια".
Περιγράφει τη ζωή του νεαρού επαρχιώτη Frederic Moreau και τον έρωτα του για μια μεγαλύτερή του γυναίκα, τη σύζυγο του εκδότη και επιχειρηματία Jacques Arnoux, την Μαντάμ Μαρί, επί ένα τέταρτο περίπου του αιώνα από ο 1840 μέχρι το 1867. Ο κεντρικός ήρωας προσπαθεί, χωρίς κάποιο οργανωμένο σχέδιο, να αναρριχηθεί στα υψηλότερα στρώματα της Παρισινής κοινωνίας ζώντας τεμπέλικα από συγγενικές κληρονομιές, χωρίς ποτέ να πραγματοποιεί το όνειρο της μάνας του να τον δει μια μέρα υπουργό. Όχι πως πετυχαίνει σε τίποτε άλλο εξ άλλου! Χαρακτηριστικό το τέλος της αποσπασματικής αφήγησης [μέρος τρίτο, κεφάλαιο εφτά], όπου βρίσκουμε τον Φρεντερίκ και το στενό του φίλο Ντελοριέ να κάνουν μια αποτίμηση της ζωής τους, προσμετρώντας αποτυχίες, λάθος κινήσεις, πισωγυρίσματα.
Και οι δυο τους αποτυχημένοι. Ο ένας γιατί δεν κατέκτησε τελικά την κυρία Αρνού κι ο άλλος που έμεινε με το ανεκπλήρωτο όνειρο να κατακτήσει την εξουσία. Λόγω ηλικίας δε νιώθουν καν πάθη πια. Ούτε και μπορούν να προσδιορίσουν τι έφταιξε. Ήταν άραγε η υπερβολική λογική, η "έλλειψη ευθείας γραμμής", ή μήπως η συγκυρία;

Βρήκα την πλοκή του κάπως βαρετή, παρά τη γρήγορη και ζωντανή πένα του Φλομπέρ, και τη αποχαυνωτική περιγραφή των απογοητεύσεων, φαντασιώσεων, ελπίδων και τελικά αποτυχιών των διαφόρων χαρακτήρων του έργου.
Το περίεργο όμως είναι πως το έργο εξασκεί κάποια αλλόκοτη μαγεία, σαν να σε ελκύει να ξαναγυρίσεις σε κεφάλαιά του, ή απλά να το ξεφυλλίσεις πάλι και πάλι, διαβάζοντας έστω και εντελώς ξεκάρφωτα κάποια αποσπάσματά του, ενώ ξαναγεύομαι τους πικρούς χυμούς του.
Αρκετά ενδιαφέρον το τρίτο μέρος που περιγράφει την εξέγερση του 1848 στο Παρίσι με ιδιαίτερο ρεαλισμό και δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις παιδιάστικες φαντασιώσεις των επαναστατών που βαυκαλίζονταν πως είχε έρθει το τέλος του γερασμένου κόσμου επειδή έπεσε ο ανάλγητος βασιλιάς Λουδοβίκος Φίλιππος. Τα συγκλονιστικά γεγονότα ξετυλίγονται μπροστά μας γυμνά χωρίς καμιά ωραιοποίηση. Λες και πρόκειται για απόπειρα ιστορικού δοκιμίου, διδαχή του Φλομπέρ για τους ιστορικούς του μέλλοντος;


Γκυστάβ Φλωμπέρ (1981). Η αισθηματική αγωγή. Ιστορία ενός νέου. Αθήνα: Οδυσσέας
Η πρώτη έκδοση της μετάφρασης αυτής του Παν. Μουλλά κυκλοφόρησε το 1971 από τις εκδόσεις Γαλαξία.
Πρώτη γαλλική έκδοση, το 1869, Gustave Flaubert, L'Éducation sentimentale: Histoire d'un jeune homme.